Một ngày đầu tháng 9, cô giáo Đặng Thị Hồng (51 tuổi) ở huyện Quỳnh Lưu, bật khóc khi chúng tôi đề cập những chuyện liên quan đến chế độ phụ cấp. Cô giáo Hồng là một trong hàng trăm giáo viên ở Nghệ An bị dừng chi trả phụ cấp, đồng thời bị yêu cầu truy thu số tiền đã nhận trong những năm qua. “Khi nhận được tin, tôi thật sự sốc. Gắn bó với nghề hơn 30 năm rồi, bây giờ lại bị cho là không phải nhà giáo, không được hưởng thâm niên nghề. Kể từ khi nhận được tin, đêm nào tôi cũng khóc, tổn thương vô cùng”, cô Hồng nói trong nước mắt.
Đi dạy từ năm 1992, ở huyện Quỳnh Lưu cô Hồng nổi tiếng là giáo viên có năng lực. Năm 2008, cô được phong Nhà giáo Ưu tú khi chỉ mới 36 tuổi, đây là Nhà giáo Ưu tú trẻ nhất ở Nghệ An từ trước đến nay và là một trong vài người trẻ nhất của cả nước. Cô Hồng cũng là Giáo viên giỏi Quốc gia. Sau nhiều năm cống hiến, năm 2013, cô được bổ nhiệm là Hiệu trưởng Trường Tiểu học Ngọc Sơn. Một năm sau, dưới sự vận động của cấp trên, cô chấp nhận thôi chức hiệu trưởng, trở thành giáo viên biệt phái lên làm việc tại Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Quỳnh Lưu, với nhiệm vụ là quản lý chuyên môn khối tiểu học.
Nhận vị trí mới, vài tháng đầu cô giáo Hồng vẫn được bảo lưu mức lương giống như khi còn là hiệu trưởng. Sau đó, phụ cấp chức vụ bị cắt do không còn giữ chức Hiệu trưởng nữa. “Vì thế, mà kể từ khi lên làm việc tại Phòng Giáo dục, mức lương mỗi tháng giảm khoảng 1 triệu đồng. Dù thu nhập có giảm, nhưng tôi vẫn vui vẻ làm việc, cống hiến cho ngành”, cô Hồng kể.
Sau hơn 30 năm công tác, đến nay hệ số lương của cô Hồng là 5,36, phụ cấp ưu đãi 35% (hay còn gọi là phụ cấp đứng lớp), phụ cấp thâm niên nhà giáo 29%. Mức lương được nhận tại tháng 7/2023 là hơn 14,5 triệu đồng. Tuy nhiên, theo như quyết định mới ban hành, những trường hợp như cô Hồng sẽ bị cắt phụ cấp ưu đãi và phụ cấp thâm niên nghề từ tháng 8/2023. Mức lương của cô Hồng vì vậy giảm xuống chỉ còn hơn 8,6 triệu đồng mỗi tháng. Không những vậy, cô còn bị buộc phải nộp lại số tiền phụ cấp đã nhận kể từ năm 2021 đến nay.
“Khi nhận được tin dừng chi trả phụ cấp thì đã sốc rồi, sau đó lại còn bị yêu cầu truy thu nữa. Chúng tôi thật sự rất hoang mang. Tính ra, tôi phải nộp lại gần 200 triệu đồng. Khoản tiền đó chúng tôi lấy đâu ra?”, cô Hồng lại bật khóc nói tiếp.
Cùng cảnh ngộ, nhiều ngày nay cô Phạm Thị Bích Lựu (49 tuổi) ở huyện Diễn Châu, cũng “ăn ngủ không yên” kể từ khi nhận được tin bị dừng chi trả phụ cấp và yêu cầu truy thu. “…Chẳng còn tâm trí nào mà làm việc nữa. Thật sự hoang mang”, cô Lựu nói. Cô Lựu cũng là Nhà giáo Ưu tú từ năm 2014, nhiều lần đạt giải Nhất Giáo viên giỏi cấp tỉnh và là Giáo viên giỏi Quốc gia. Trước khi được biệt phái lên làm việc tại Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Diễn Châu vào cuối năm 2014, cô Lựu là Hiệu phó Trường Tiểu học Diễn Kỷ.
Thời điểm tháng 7/2023, cô Lựu đang được hưởng hệ số lương 5,36, phụ cấp ưu đãi 35%, phụ cấp thâm niên nhà giáo 28%. Mức lương được nhận tại tháng 7/2023 là hơn 14,4 triệu đồng. Tuy nhiên, kể từ tháng 8/2023, các phụ cấp đều bị cắt, mức lương của cô Lựu chỉ còn khoảng 8,6 triệu đồng, chỉ bằng một nửa giáo viên có cùng thâm niên dạy ở trường. “Cũng là nhà giáo như nhau mà không hiểu sao chúng tôi lại bị đối xử như vậy”, cô Lựu nói.
Theo tìm hiểu của phóng viên, cô Lựu, cô Hồng là những Nhà giáo Ưu tú, có nhiều thành tích, lại có thâm niên trong nghề nên mức lương hiện tại khá cao. Còn hầu hết số giáo viên biệt phái tại các phòng giáo dục – đào tạo hiện chỉ có mức lương trên dưới 10 triệu đồng, bao gồm cả phụ cấp. Nếu khoản phụ cấp bị cắt, thu nhập của họ ngang với giáo viên mới ra trường, dù họ cũng từng là hiệu phó, hiệu trưởng. Thầy Nguyễn Đình Tiệp (41 tuổi, huyện Đô Lương), là một trong số đó.
Gặp chúng tôi ở trụ sở Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện, thầy Tiệp không kìm được nước mắt khi kể về những uất ức kể từ khi nhận được tin. Đi dạy từ năm 2006, thầy Tiệp là Giáo viên dạy giỏi cấp tỉnh, được bổ nhiệm làm Hiệu phó Trường THCS Trù Sơn từ năm 2013. Đến năm 2016, thầy được biệt phái lên làm việc tại Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện. Hiện nay, mức lương của thầy Tiệp bao gồm cả phụ cấp đứng lớp và phụ cấp thâm niên nghề cũng chỉ có 7,8 triệu đồng. Tuy nhiên, nếu trừ đi các khoản phụ cấp này, mỗi tháng thầy Tiệp chỉ còn khoảng 5 triệu đồng, tương đương với một giáo viên mới ra trường, trong khi hiện nay thầy Tiệp đã là thạc sĩ. “Nhận được thông tin, ai nấy đều hoang mang. Nhà thì xa thị trấn, với mức lương như vậy thì thật sự khó mà làm việc được”, thầy Tiệp nghẹn ngào.
Theo ông Nguyễn Tất Tây – Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Đô Lương, thì đơn vị hiện có 14 nhân sự, nhưng có đến 7 người là giáo viên biệt phái từ các trường lên. “Trước khi lên biệt phái, họ hầu hết đều là hiệu phó hoặc hiệu trưởng, là những người giỏi nhất ở các trường được chúng tôi lựa chọn để giúp việc cho Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện. Tuy nhiên, kể từ khi nhận được tin các khoản phụ cấp bị cắt, lại còn phải yêu cầu truy thu, tâm lý ai nấy đều hoang mang. Nhiều người đã bày tỏ nguyện vọng quay trở lại trường. Nếu cứ như vậy, sau này sẽ không ai dám đi biệt phái lên phòng giáo dục làm việc nữa. Trong khi đó, hầu hết công việc đều do đội ngũ này đảm nhận”, ông Tây nói.
Nếu như ở Đô Lương, việc thiếu người làm việc vẫn còn đang là nỗi lo, thì ở Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Con Cuông, chuyện này đã trở thành thực tế. Nhiều ngày nay, trên phòng làm việc của Trưởng phòng Lê Thanh An luôn bề bộn giấy tờ, tài liệu, bởi ông phải kiêm thêm nhiều công việc của cấp dưới. “Họ xin về trường cũ hết rồi, giờ không có người làm nữa, công việc của những người còn lại vì thế tăng lên gấp bội”, ông An nói và cho hay, trước đây đơn vị có 10 nhân sự, trong đó có tới 6 người là giáo viên biệt phái ở trường lên. Tuy nhiên, đến nay toàn bộ 6 người đã xin về trường, do phụ cấp đã bị cắt, khiến phòng chỉ còn 4 người làm việc. Nhiều người từng là hiệu phó, hiệu trưởng trước khi đi biệt phái, nhưng nay chấp nhận xin về trường để làm giáo viên, do đã không còn vị trí cũ.
“Giáo viên biệt phái là những người “toàn diện” có đủ phẩm chất, năng lực, họ có thể thay trưởng phòng, phó phòng đứng nói trước các cán bộ quản lý nhà trường. Những năm qua, chúng tôi phải động viên, tuyên truyền, họ mới biệt phái lên phòng để làm việc, phải tâm huyết mới lên”, ông An nói thêm.
Về vấn đề giáo viên biệt phái, hiện đang đứng trước nhiều văn bản khác nhau, tìm “lối ra” nào cho giáo viên biệt phái đang là câu hỏi ngỏ. Trong khi chờ một chính sách phù hợp, các phòng giáo dục – đào tạo đều mong muốn, tỉnh và các địa phương cần sớm bố trí đủ công chức cho các phòng theo đúng quy định để đảm bảo đủ lao động làm việc. Bên cạnh đó, cần sớm có câu trả lời thỏa đáng để các giáo viên biệt phái yên tâm công tác, tránh xao động về tư tưởng, tình cảm và có chế độ phù hợp để có thể thu hút các giáo viên biệt phái, các “tinh hoa” về công tác tại phòng giáo dục – đào tạo và hoàn thành các nhiệm vụ giáo dục đã đề ra.
