Người đứng đơn đại diện cho 105 hộ dân là ông Nguyễn Hoàng Sơn, trú tại nhà số 111, ngõ 3, đường Đào Tấn. Tại đơn ông Sơn thông tin, đã 10 năm tròn 105 hộ dân sống tại các khu tập thể thuộc khối 3, phường Cửa Nam mòn mỏi với việc đề nghị chính quyền thành phố Vinh cấp Giấy chứng nhận QSD đất, vậy nhưng chưa được giải quyết.

Về nguồn gốc nhà và đất mà các hộ dân hiện đang sử dụng, là được các đơn vị thuộc ngành văn hóa (gồm Bảo tàng Xô Viết Nghệ Tĩnh, Bảo tàng Nghệ An, Nhà văn hóa trung tâm tỉnh và Công ty Phát hành sách Nghệ An) thanh lý từ năm 1990 – 1991, được Ty Tài chính và Ty Văn hóa Nghệ Tĩnh định giá. Các hộ dân sau đó đã nộp tiền vào ngân sách. Tính từ mốc thời gian này, 105 hộ dân quản lý, sử dụng hợp pháp đất và nhà ở đã hơn 30 năm. Cũng từ đó đến nay, các hộ dân thực hiện nghĩa vụ đầy đủ về thuế nhà đất cho Nhà nước và các khoản phí quỹ khác theo quy định.

Về quá trình 10 năm trời đơn thư, theo thống kê của ông Nguyễn Hoàng Sơn thì đơn đã được gửi đến hầu khắp các cơ quan có thẩm quyền. Từ cấp phường, thành phố, tỉnh, thậm chí các cơ quan Trung ương. Chỉ tính riêng việc đơn thư lên UBND tỉnh trong hai năm 2017 – 2018, đã được tỉnh xem xét qua 6 kỳ tiếp dân. Và ở 6 lần tiếp dân này, UBND tỉnh đều có thông báo kết luận giao UBND TP. Vinh kiểm tra, báo cáo UBND tỉnh và trả lời công dân. Dù vậy, đã không được UBND  thành phố thực hiện.

Cũng tại đơn thông tin, thời điểm năm 2012, tại Công văn số 4702/UBND-QLĐT, Phó Chủ tịch UBND TP. Vinh Lê Quốc Hồng từng trả lời đến năm 2014 thành phố Vinh sẽ hoàn thành và bàn giao các khu tái định cư tại khu quy hoạch Quán Bàu cho các hộ dân bị ảnh hưởng bởi quy hoạch Công viên Thành cổ. Hy vọng cho 105 hộ dân đã được mở ra trong giai đoạn này, nhưng rồi lại bị đóng lại. Bởi việc tái định cư không được thực hiện trong năm 2014 như UBND TP. Vinh đã hứa. Không chỉ vậy, đến thời điểm hiện tại các hộ dân khu vực khối 3 vẫn tiếp tục khiếu nại với 2 nội dung không được cấp Giấy chứng nhận QSD đất và không được di dời, tái định cư.

Về quá trình 10 năm trời đơn thư, theo thống kê của ông Nguyễn Hoàng Sơn thì đơn đã được gửi đến hầu khắp các cơ quan có thẩm quyền. Từ cấp phường, thành phố, tỉnh, thậm chí các cơ quan Trung ương. Chỉ tính riêng việc đơn thư lên UBND tỉnh trong hai năm 2017 – 2018, đã được tỉnh xem xét qua 6 kỳ tiếp dân. Và ở 6 lần tiếp dân này, UBND tỉnh đều có thông báo kết luận giao UBND TP. Vinh kiểm tra, báo cáo UBND tỉnh và trả lời công dân. Dù vậy, đã không được UBND  thành phố thực hiện.

Cũng tại đơn thông tin, thời điểm năm 2012, tại Công văn số 4702/UBND-QLĐT, Phó Chủ tịch UBND TP. Vinh Lê Quốc Hồng từng trả lời đến năm 2014 thành phố Vinh sẽ hoàn thành và bàn giao các khu tái định cư tại khu quy hoạch Quán Bàu cho các hộ dân bị ảnh hưởng bởi quy hoạch Công viên Thành cổ. Hy vọng cho 105 hộ dân đã được mở ra trong giai đoạn này, nhưng rồi lại bị đóng lại. Bởi việc tái định cư không được thực hiện trong năm 2014 như UBND TP. Vinh đã hứa. Không chỉ vậy, đến thời điểm hiện tại các hộ dân khu vực khối 3 vẫn tiếp tục khiếu nại với 2 nội dung không được cấp Giấy chứng nhận QSD đất và không được di dời, tái định cư.

Điều khiến các hộ dân băn khoăn hơn là từ năm 2017 trở lại nay, UBND TP. Vinh đã ban hành một số văn bản có nội dung khó hiểu, mâu thuẫn, thậm chí trái ngược với những văn bản thời kỳ trước và đùn đẩy trách nhiệm cho chính quyền phường Cửa Nam. Trong đó, gây bức xúc nhất cho các hộ dân là Văn bản số 3314/UBND-TNMT do Phó Chủ tịch UBND TP. Vinh Lê Sỹ Chiến ký, ban hành ngày 14/6/2018. Tại văn bản này, UBND TP. Vinh đã trả lời không cấp Giấy CNQSD đất cho các hộ dân khối 3 vì lý do cho rằng 105 hộ dân không có giấy tờ theo quy định tại Khoản 1, 2, 3, Điều 100 của Luật Đất đai năm 2013; Điều 18 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP; sẽ tái định cư cho các hộ dân khi có điều kiện thực hiện dự án.

Dẫn ra các quy định tại Khoản 1, 2, 3, Điều 100 của Luật Đất đai năm 2013; Điều 18 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP cùng một số quy định khác liên quan, ông Nguyễn Hoàng Sơn khẳng định, UBND TP. Vinh đã viện dẫn các quy định không chuẩn xác, thậm chí trái pháp luật. “Sau khi nhận được Văn bản số 3314/UBND-TMNT, 105 hộ dân chúng tôi vô cùng bất bình” – ông Sơn viết tại đơn. Và đề nghị: “Chúng tôi mong muốn các cơ quan cấp tỉnh thành lập đoàn thanh tra liên ngành kiểm tra, giải quyết dứt điểm vụ việc theo quy định của pháp luật, không nên để người dân khiếu nại kéo dài hơn 10 năm nay”.

Nhà và đất ở mà ông Nguyễn Hoàng Sơn và 104 hộ dân khối 3, phường Cửa Nam đang quản lý sử dụng ở vị trí Bắc Thành cổ Vinh, khuất lấp sau Bảo tàng Nghệ An và Bảo tàng Xô Viết Nghệ Tĩnh. Ở đây, nhiều hộ dân đã cải tạo nhà, mở cổng… nhưng bóng dáng của các khu tập thể được xây dựng từ những năm 1980 – 1990 vẫn còn rõ nét. Chủ nhân của những căn nhà ấy, hầu hết là cán bộ, nhân viên ngành văn hóa, tuổi tác đã cao, có những người đã cùng với gia đình sống tại đây đã 40 – 50 năm.

Về giấy tờ liên quan đến việc thanh lý, hóa giá nhà tập thể thì đại đai số các hộ dân đều có đủ như biên bản hóa giá nhà ở tập thể, hóa đơn thu tiền… Không chỉ vậy, còn lưu giữ rất cẩn thận các loại biên lai nộp tiền thuế nhà đất cùng các khoản phí quỹ đã đóng góp từ hàng chục năm nay.

Về hành trình 10 năm kiên trì kiến nghị Nhà nước cấp Giấy chứng nhận QSD đất, các hộ dân cũng tập hợp rất đầy đủ các văn bản liên quan. Với Văn bản số 3314/UBND-TNMT ngày 14/6/2018 của UBND TP. Vinh có thông tin: Ngày 13/12/2017, UBND TP. Vinh thành lập Tổ công tác thực hiện kiểm tra, rà soát xử lý đơn của ông Nguyễn Hoàng Sơn và một số hộ dân khối 3, phường Cửa Nam.

Ngày 26/4/2018, Tổ công tác có báo cáo, kết luận: “Căn cứ các Khoản 1, 2, 3 Điều 100, Luật Đất đai; Điều 18, Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ thì các giấy tờ, tài liệu do các hộ dân cung cấp liên quan đến mua hóa giá nhà tập thể tại 4 khu tập thể: Công ty Phát hành sách Nghệ An, Bảo tàng Xô Viết Nghệ Tĩnh, Bảo tàng Nghệ An và Nhà văn hóa trung tâm đều không thuộc loại giấy tờ chứng minh quyền sử dụng đất theo quy định được xem xét cấp Giấy chứng nhận QSD đất…”.

Kết luận này của Tổ công tác, kết hợp với ý kiến của Phòng TN&MT, UBND phường Cửa Nam và các hồ sơ liên quan, là nội dung trả lời của UBND TP. Vinh.

Dù vậy, nghiên cứu các điều khoản mà UBND TP. Vinh đã dẫn ra gồm các Khoản 1, 2, 3 Điều 100, Luật Đất đai; Điều 18, Nghị định 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ thì những lập luận của 105 hộ dân đối với Văn bản số 3314/UBND-TNMT của UBND TP. Vinh là có cơ sở. Bởi với những giấy tờ đang có, cùng với thực tế quản lý sử dụng nhà và đất hàng chục năm qua, theo những quy định này thì 105 hộ dân phải được xem xét cấp Giấy chứng nhận QSD đất.

Cũng từ các văn bản, tài liệu được cung cấp, thấy rằng những băn khoăn, bức xúc của 105 hộ dân là hiển nhiên. Bởi hành trình 10 năm đã qua của họ là quá dài, và một trong những nguyên nhân là do một bộ phận cán bộ, công chức quản lý nhà nước đã thiếu trách nhiệm trong thực thi công vụ.

Cụ thể như với UBND TP. Vinh, trong bộ hồ sơ, tài liệu mà các hộ dân cung cấp có những văn bản thể hiện UBND tỉnh giao việc cho UBND TP. Vinh, nhưng chậm được thực hiện và bị nhắc nhở. Đơn cử tại Văn bản số 579/UBND.BTD ngày 6/7/2017 về việc giải quyết khiếu nại tố cáo, UBND tỉnh có ý kiến: “Ngày 1/7/2017, UBND tỉnh tiếp tục nhận được đơn của ông Nguyễn Hoàng Sơn, trú tại nhà số 111, ngõ 3, đường Đào Tấn, tổ dân cư số 7, khối 3, phường Cửa Nam, TP. Vinh và một số hộ dân kiến nghị về việc 105 hộ gia đình sinh sống tại các tổ dân cư số 5, 6, 7, 8 – khối 3, phường Cửa Nam, mua nhà tập thể hóa giá từ năm 1990 – 1992, đã nộp tiền vào ngân sách do Ty Tài chính và Ty Văn hóa Nghệ Tĩnh định giá, thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước đầy đủ nhưng đến nay chưa được cấp Giấy chứng nhận QSD đất theo quy định. Về nội dung này, UBND tỉnh đã có Văn bản số 310/UBND-BTD ngày 21/4/2017 giao UBND TP. Vinh chủ trì, phối hợp với các sở, ngành liên quan để giải quyết nội dung kiến nghị của công dân trước ngày 30/5/2017 nhưng chưa có kết quả…”.