Ngày 8/12/2021, tại phiên chất vấn của Kỳ họp thứ 4 – HĐND tỉnh nghệ An, đại biểu Nguyễn Văn Hải – Bí thư Huyện ủy Tương Dương thông tin, mới đây, Công ty CP XD&TMTH Thủ đô lên huyện Tương Dương xin tham vấn ý kiến cộng đồng về nội dung báo cáo đánh giá tác động môi trường của Dự án công trình hầm lò khai thác mỏ vàng gốc tại xã Yên Na và xã Yên Tĩnh. Qua đó, đề nghị ông Hoàng Quốc Việt – Giám đốc Sở TN&MT giải thích về sự việc này.
Trả lời đại biểu Nguyễn Văn Hải, theo Giám đốc Sở TN&MT Hoàng Quốc Việt, tại Giấy phép số 75/GP-BTNMT ngày 19/1/2017, Bộ TN&MT yêu cầu Công ty CP XD&TMTH Thủ đô lập lại Báo cáo đánh giá tác động môi trường. Thế nên, đề nghị huyện Tương Dương để doanh nghiệp được lấy ý kiến cộng đồng; nếu huyện không đồng ý thì cho biết không đồng ý… Đề nghị huyện có báo cáo UBND tỉnh qua Sở TN&MT, để Sở tiếp tục tham mưu UBND tỉnh ban hành văn bản đề xuất Bộ TN&MT thu hồi Giấy phép khai thác vàng đã cấp cho Công ty CP XD&TMTH Thủ đô. “Theo ý kiến phản ánh của cử tri, việc khai thác vàng ảnh hưởng đến môi trường, mất an ninh trật tự và phát sinh nhiều vấn đề xã hội khác. Vì vậy, quan điểm của Sở TN&MT là đề xuất cấp có thẩm quyền thu hồi lại giấy phép đã cấp”, ông Hoàng Quốc Việt – Giám đốc Sở TN&MT nhấn mạnh.
Một chuyên gia lĩnh vực môi trường khi nghe những trao đổi trên thì băn khoăn. Vì theo ông, đối với dự án khai thác khoáng sản, trước khi cấp Giấy phép khai thác thì phải có Báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Ông nói: “Đối với dự án khai thác vàng, nguy cơ ảnh hưởng xấu đến môi trường là rất rõ ràng. Theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường và Luật Khoáng sản, chủ đầu tư Dự án công trình hầm lò khai thác mỏ vàng gốc ở huyện Tương Dương nhất thiết phải có Báo cáo đánh giá tác động môi trường đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt thì mới được cấp Giấy phép khai thác. Cấp phép khai thác từ năm 2017 mà đến nay chủ đầu tư mới đi xin ý kiến cộng đồng để hoàn thiện Báo cáo đánh giá tác động môi trường thì hết sức vô lý. Đây là điều đáng băn khoăn, cần làm rõ…”.
Xem xét thông tin trên Giấy phép số 75/GP-BTNMT, Dự án công trình hầm lò khai thác mỏ vàng gốc tại xã Yên Na và xã Yên Tĩnh của Công ty CP XD&TMTH Thủ đô được UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường từ ngày 22/5/2013, tại Quyết định số 2001/QĐ-UBND. Theo quy định tại Điểm a, Khoản 1, Điều 20 (Lập lại báo cáo đánh giá tác động môi trường) của Luật Bảo vệ môi trường 2014 thì đến thời điểm năm 2017, Báo cáo đánh giá tác động môi trường Dự án công trình hầm lò khai thác mỏ vàng gốc tại xã Yên Na và xã Yên Tĩnh của Công ty CP XD&TMTH Thủ đô đã không còn giá trị!. Cụ thể Điểm a, Khoản 1, Điều 20 Luật Bảo vệ môi trường 2014 quy định: “Chủ dự án phải lập lại báo cáo đánh giá tác động môi trường trong các trường hợp sau: a) Không triển khai dự án trong thời gian 24 tháng kể từ thời điểm quyết định phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường…”.
Trong khi đó, tại Điểm b, Khoản 2, Điều 53, Luật Khoáng sản 2010 quy định nguyên tắc và điều kiện cấp Giấy phép khai thác khoáng sản như sau: “Tổ chức, cá nhân được cấp Giấy phép khai thác khoáng sản phải có đủ các điều kiện sau đây: b) Có báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc bản cam kết bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường”.
Tại Giấy phép số 75/GP-BTNMT, dù Bộ TN&MT có yêu cầu Công ty CP XD&TMTH Thủ đô phải lập lại Báo cáo đánh giá tác động môi trường trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt. Nhưng với những quy định nêu trên của các Luật: Bảo vệ môi trường 2014, Luật Khoáng sản 2010; bên cạnh đó, là kiến nghị của UBND huyện Tương Dương tại Văn bản Công văn số 742/UBND-NL ngày 27/11/2015, cho thấy trình tự cấp phép khai thác vàng tại xã Yên Na và Yên Tĩnh, huyện Tương Dương chưa bám sát quy định của pháp luật!.
Tập hợp hồ sơ tài liệu liên quan, được biết từ ngày 20/2/2019, Sở TN&MT đã có Văn bản số 776/STNMT-KS về việc xử lý nội dung liên quan của Giấy phép số 75/GP-BTNMT ngày 19/1/2017 gửi đến Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam. Tại đây, Sở TN&MT báo cáo đến thời điểm này, Công ty CP XD&TMTH Thủ đô chưa thực hiện nghĩa vụ liên quan theo quy định (thuê đất, lập lại báo cáo đánh giá tác động môi trường, nộp tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, ký quỹ cải tạo phục hồi môi trường…). Bên cạnh đó, phản ánh: “Xã Yên Na và xã Yên Tĩnh, huyện Tương Dương là địa bàn có tình trạng khai thác vàng trái phép diễn ra phức tạp, gây mất trật tự an ninh làm người dân bức xúc, lo lắng. UBND huyện Tương Dương, UBND xã Yên Na và UBND xã Yên Tĩnh đã tiến hành nhiều đợt đẩy đuổi, thu giữ, phá hủy nhiều lán trại, máy móc thiết bị phục vụ khai thác vàng trái phép. Nhân dân địa phương lo lắng hoạt động khai thác quặng vàng tại khu vực mỏ nêu trên sẽ gây ô nhiễm môi trường và mất đất sản xuất lâm nghiệp”. Qua đó, đề nghị Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam tham mưu Bộ Tài nguyên và Môi trường xử lý Giấy phép số 75/GP-BTNMT ngày 19/1/2017 theo quy định.
Ngày 6/9/2021, Sở TN&MT lại tiếp tục có Văn bản số 5042/STNMT-KS về việc đề nghị thu hồi giấy phép khai thác khoáng sản gửi Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam. Tại Văn bản số 5042/STNMT-KS, Sở TN&MT báo cáo chi tiết việc Công ty CP XD&TMTH Thủ đô chưa thực hiện nghĩa vụ liên quan mà Bộ TN&MT đã yêu cầu tại Giấy phép số 75/GP-BTNMT. Qua đó, đề nghị Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam “tham mưu Bộ Tài nguyên và Môi trường thu hồi giấy phép khai thác khoáng sản số 75/GP-BTNMT ngày 19/1/2017 theo quy định của pháp luật”.
Đến ngày 5/11/2021, tại Báo cáo số 6559/STNMT-QLĐĐ về việc kiểm tra, rà soát các dự án chậm tiến độ, Sở TN&MT tiếp tục kiến nghị UBND tỉnh đề xuất Bộ TN&MT thu hồi giấy phép đã cấp cho Công ty CP XD&TMTH Thủ đô. Tại đây, Sở TN&MT cũng báo cáo việc Công ty CP XD&TMTH Thủ đô chưa thực hiện các quy định tại Giấy phép số 75/GP-BTNMT cùng các quy định của pháp luật khác có liên quan. Báo cáo việc Sở TN&MT đã có Công văn số 776/STNMT-KS và Công văn số 5042/STNMT-KS đề nghị Tổng cục địa chất và khoáng sản Việt Nam – Bộ TN&MT thu hồi Giấy phép số 75/GP-BTNMT đã cấp cho Công ty CP XD&TMTH Thủ đô. Qua đó kiến nghị UBND tỉnh: “Trên cơ sở kết quả kiểm tra tình hình thực hiện dự án, Sở TN&MT báo cáo, kiến nghị Tổng cục địa chất và khoáng sản Việt Nam – Bộ TN&MT thu hồi Giấy phép khai thác số 75/GP-BTNMT ngày 19/1/2017 đã cấp cho Công ty CP XD&TMTH Thủ đô để thực hiện Dự án công trình hầm lò khai thác mỏ vàng gốc tại xã Yên Na và xã Yên Tĩnh, huyện Tương Dương. Lý do thu hồi: Chủ đầu tư vi phạm quy định tại Khoản 2, Điều 55 và Điều 58, Luật Khoáng sản số 60/2010/QH12 ngày 17/11/2010”.
Ngày 7/12/2021, UBND tỉnh ban hành Văn bản số 9556/UBND-CN về việc xử lý các dự án chậm tiến độ triển khai xây dựng trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Tại đây, đối với Dự án Công trình hầm lò khai thác vàng gốc tại xã Yên Na và xã Yên Tĩnh, huyện Tương Dương do Công ty CP XD&TMTH Thủ đô làm chủ đầu tư, UBND tỉnh có ý kiến: “Giao Sở Tài nguyên và Môi trường báo cáo, kiến nghị Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam – Bộ Tài nguyên và Môi trường thu hồi Giấy phép số 75/GP-BTNMT ngày 19/1/2017 đã cấp cho Công ty Cổ phần Xây dựng và thương mại tổng hợp Thủ đô để thực hiện Dự án Công trình hầm lò khai thác vàng gốc tại xã Yên Na và xã Yên Tĩnh, huyện Tương Dương làm cơ sở thu hồi, chấm dứt dự án theo đúng quy định của pháp luật. Sau khi Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam – Bộ Tài nguyên và Môi trường thu hồi Giấy phép số 75/GP-BTNMT, Sở Tài nguyên và Môi trường dự thảo Quyết định cho UBND tỉnh thu hồi, chấm dứt hoạt động dự án. Giao các Sở: Tài nguyên và Môi trường, Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư theo chức năng, nhiệm vụ tham mưu UBND tỉnh thủ tục xử lý đất đai, tài sản và các vấn đề khác có liên quan đúng quy định hiện hành”.
Trao đổi với PV Báo Nghệ An trong ngày 12/12/2021, đại diện Sở TN&MT thông tin, thời gian vừa qua, Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam đã giao Cục Kiểm soát hoạt động khoáng sản miền Bắc kiểm tra, làm rõ các hành vi vi phạm của Công ty XD&TMTH Thủ đô để đề xuất phương án xử lý. Đại diện Sở TN&MT nói: “Quan điểm của tỉnh đối với dự án khai thác vàng ở Tương Dương đã được nêu rõ Văn bản số 9556/UBND-CN. Với Cục Kiểm soát hoạt động khoáng sản miền Bắc, tôi tin sau khi thực hiện kiểm tra Cục cũng sẽ tham mưu Tổng cục đề nghị Bộ TN&MT thu hồi Giấy phép khai thác vàng đã cấp cho Công ty XD&TMTH Thủ đô”.
