Vấn nạn khai thác trái phép đất lâm nghiệp ở khu vực Thung Buồng, thuộc xóm 6, xã Quỳnh Tân được Báo Nghệ An thông tin ngày 25/5/2021, thông qua bài viết “Xã Quỳnh Tân (Quỳnh Lưu) dung túng cho sai phạm về khai thác đất lâm nghiệp?”.
Ở bài viết này, mô tả cận cảnh vùng Thung Buồng với nhiều khu đất lâm nghiệp đã bị “đất tặc” hoành hành. Là những quả đồi bị đào, khoét nham nhở chỉ còn phân nửa, phần còn lại chi chít những gốc cây bị chặt sát đất đang bị đốt cháy thành than. Là những quả đồi hẵng còn nhiều cây thông lớn xanh tốt nhưng dưới chân bị khoét hổng chân, có nguy cơ sập đổ khi có mưa bão lớn. Là những hành vi sai phạm đang ngang nhiên diễn ra, từ máy móc hoạt động xúc đất, đến các loại phương tiện vận tải “nhộn nhịp” vào ra. Cũng ở bài viết này, thông tin những lời “phiền trách” của người dân đối với chính quyền xã Quỳnh Tân, bởi những hành vi sai phạm kéo dài năm này sang năm khác, gây cho họ quá nhiều phiền toái, hệ lụy. Đồng thời, thông tin về hành động cụ thể của cán bộ có trách nhiệm UBND huyện Quỳnh Lưu, là báo cho UBND xã Quỳnh Tân những gì PV Báo Nghệ An chứng thực tại hiện trường, yêu cầu chính quyền địa phương này thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ được giao…
Trở lại Thung Buồng ngày 10/6/2021, trên hai tuyến đường Ngọc Sơn – Quỳnh Tân và Quỳnh Văn – Quỳnh Tân không còn thấy phương tiện vận tải đi lại chuyên chở đất. Những vùng đất lâm nghiệp còn mang đầy “thương tích” nhưng đã sạch bóng máy xúc, máy đào. Về người dân xóm 6, xã Quỳnh Tân, thì đã phấn khởi hơn. Vì “ngay sau khi Báo Nghệ An phản ánh, có một đoàn rất đông cán bộ huyện về Thung Buồng kiểm tra toàn bộ khu vực có vi phạm. Sau đó, tất cả máy móc, phương tiện vận chuyển được di chuyển đi, mọi hoạt động khai thác dừng hoàn toàn. Cuộc sống người dân yên ổn hẳn…”. Nhưng dù vậy, họ chỉ tháo chắn nhưng chưa dỡ chiếc barie “bảo vệ môi trường”, vì “cần phải để có thêm thời gian kiểm chứng!”.
Hỏi tại sao? Những người dân bộc trực xóm 6 nói rằng, vì qua thời gian, họ đang dần cạn niềm tin đối với chính quyền cấp xã. Họ bảo, từ năm ngoái đến nay xe chở đất đá chạy ngày, chạy đêm. Cũng trong ngần ấy thời gian, nhiều lần người dân gửi đơn kiến nghị lên xã, rồi kiến nghị tại các cuộc tiếp xúc cử tri; có người vì quá bức xúc, đã vào tận mỏ quay clip, chụp ảnh đăng lên mạng xã hội… nhưng vẫn không được giải quyết. Dịp gần bầu cử, có lẽ để tránh tiếng cho cán bộ xã, các đối tượng khai thác đất không chạy ngày mà chuyển sang chạy ban đêm. Cứ tầm 6h đến 10h tối; sau đó, lại bắt đầu chạy ầm ầm từ tầm 2-3h đến 7h sáng… Dân dựng lên chiếc barie cũng là vì vậy.
Rồi người dân nói, sống ở đây nên họ biết hết. Từ khi tổ chức khai thác đất thì các đối tượng ngày đã lập đường dây cảnh báo, cho người canh gác ở các ngả đường. Nếu phát hiện cán bộ đi kiểm tra, hoặc có xe cơ quan chức năng thì lập tức thông báo để các đối tượng phía trong dừng toàn bộ hoạt động khai thác, rời khỏi hiện trường. Nếu có đoàn kiểm tra nào đó về đến xã thì ngay tức thì ở xóm đã biết, để sau đó thông tin cho các đối tượng khai thác đất tẩu tán. Rất khó để bắt quả tang. Vì vậy, các đoàn kiểm tra về Quỳnh Tân có lần nào bắt được quả tang khai thác trái phép đâu. Ở đây, trong gần 2 năm đã có nhiều đồi bị múc, san bằng để làm nhà, làm ao, làm trang trại… nhưng xã không ngăn chặn. Ngoài ra, còn tình trạng chặt cây bán. “Đất lâm nghiệp có rừng thông Nhà nước giao cho bảo vệ mà lại chặt bán, rồi đào luôn cả đất bán thì hết nói. Chúng tôi nghĩ đơn giản, được Nhà nước giao quản lý bảo vệ thì khi bị đào mất đất thì phải báo với chính quyền. Để đến như thế, chứng tỏ chính chủ đất đào bán chứ còn ai vào đấy…” – một người dân cảm thán.
Ngày 10/5, Phòng TN&MT huyện Quỳnh Lưu thực hiện kiểm tra khu vực Thung Buồng, xóm 6, xã Quỳnh Tân. Đến ngày 19/5/2021, UBND huyện có Công văn số 1053/UBND-TNMT gửi UBND xã Quỳnh Tân. Tại đây, nêu rõ hành vi khai thác trái phép tại Thung Buồng mà Phòng TN&MT qua kiểm tra ngày 10/5 đã phát hiện; khẳng định việc để xảy ra những hành vi này đã làm thất thoát tài nguyên, ô nhiễm môi trường, gây bất bình trong nhân dân… mà trách nhiệm là thuộc về Chủ tịch UBND xã; để qua đó, yêu cầu UBND xã Quỳnh Tân xử lý nghiêm các đối tượng vi phạm và có báo cáo về UBND huyện trước ngày 28/5/2021.
Vậy nhưng, phải đến ngày 31/5/2021, UBND xã Quỳnh Tân mới có Báo cáo số 68/BC-UBND gửi lên UBND huyện. Tại đây, UBND xã Quỳnh Tân liệt kê 7 vụ việc do xã xử lý từ tháng 1/2021 đến ngày 17/5/2021 (có một vụ việc đối tượng vi phạm là Trần Đức Lợi, trú tại phường Quỳnh Xuân, TX. Hoàng Mai đã không hợp tác, điều khiển xe tải bỏ trốn khỏi hiện trường). Đồng thời, trình bày về những khó khăn, là do Công ty CP và Thương mại Bình An (đơn vị được cấp phép khai thác khoáng sản tại mỏ đá Thung Buồng, nhưng đã bị UBND tỉnh thu hồi giấy phép tháng 4/2019) không hợp tác, đã tổ chức khai thác vào ban đêm, ngày nghỉ; và mua đất lâm nghiệp của các hộ dân khu vực liền kề để khai thác đất… Riêng với sự vụ diễn ra trong ngày 24/5 mà PV Báo Nghệ An đã thông tin đến đại diện UBND huyện Quỳnh Lưu thì hoàn toàn không được đề cập.
Trong ngày 10/6, khi được hỏi “chiều ngày 24/5, sau khi nhận được thông tin từ huyện, xã có vào Thung Buồng kiểm tra hay không?”, ông Nguyễn Thành Tâm – Chủ tịch UBND xã Quỳnh Tân trả lời: “Ngày 24/5, nhận được thông tin từ Phòng TN&MT, chúng tôi có tổ chức ra hiện trường và đã xử lý hai lỗi mà hộ dân vi phạm. Cụ thể là hộ ông Công đã lợi dụng khe suối để vừa lấy đất bán, vừa cải tạo vườn…”. Dù Chủ tịch UBND xã Quỳnh Tân khẳng định là vậy, nhưng tìm trong tập hồ sơ xử lý vi phạm hành chính đối với hoạt động khai thác khoáng sản của xã thì không hề có biên bản nào được lập trong ngày 24/5. Chất vấn: “Nếu vụ việc ngày hôm đó đã được kiểm tra, xử lý, tại sao UBND xã Quỳnh Tân không đưa vào Báo cáo số 68/BC-UBND, để vừa báo cáo đầy đủ, vừa là cơ sở cho UBND huyện Quỳnh Lưu hồi đáp Báo Nghệ An theo quy định?”. Vị Chủ tịch UBND xã Quỳnh Tân lúng túng, hứa sẽ bổ sung vào Báo cáo số 68/BC-UBND… Thế rồi thừa nhận xã có khuyết điểm, tồn tại vì chưa báo cáo kịp thời lên cấp trên, xử lý văn bản chưa chặt chẽ… Và phân trần: “Đối tượng khai thác cũng có những biểu hiện manh động, dám lao cả xe vào chủ tịch xã để chống đối…”.
Vậy nhưng, làm việc với đại diện của UBND huyện Quỳnh Lưu thì được biết vị Chủ tịch UBND xã Quỳnh Tân đã không trung thực. Vị đại diện này cho biết, sau khi Báo Nghệ An có bài phản ánh, ngày 26/5, UBND huyện cùng với Công an huyện đã xuống xã, đến hiện trường kiểm tra. Ở đó, vẫn có phương tiện, máy móc và có dấu hiệu họ vẫn đang khai thác trái phép… Thông tin này, trùng khớp với lời người dân ở xóm 6 rằng “ngay sau khi Báo Nghệ An phản ánh, có một đoàn rất đông cán bộ huyện về Thung Buồng kiểm tra toàn bộ khu vực có vi phạm. Sau đó, tất cả máy móc, phương tiện vận chuyển được di chuyển đi, mọi hoạt động khai thác dừng hoàn toàn…”.
Bởi bài viết về tình trạng khai thác trái phép đất lâm nghiệp ở xã Quỳnh Tân đặt ra câu hỏi có hay không việc chính quyền đã dung túng cho sai phạm, thế nên ngày 26/5/2021, Ban Nội chính Tỉnh ủy đã có Công văn số 482- CV/BNCTU.P2 đề nghị UBND huyện Quỳnh Lưu kiểm tra, xác minh thông tin báo nêu.
Ngày 7/6/2021, UBND huyện Quỳnh Lưu có Văn bản số 1225/UBND-TNMT gửi Ban Nội chính Tỉnh ủy. Văn bản số 1225/UBND-TNMT có nội dung: Sau khi kiểm tra, xem xét, UBND huyện báo cáo kết quả xử lý như sau: Ngày 10/5/2021, theo phản ánh của công dân, UBND huyện đã chỉ đạo các phòng chuyên môn kiểm tra, lập biên bản đình chỉ việc khai thác đất trái phép tại khu vực Thung Buồng, xóm 6, xã Quỳnh Tân, huyện Quỳnh Lưu. Qua kiểm tra, tại khu vực nêu trên cho thấy có hiện tượng khai thác trái phép đất lâm nghiệp tại một số điểm (đồi ông Điền, đồi ông Lưu, đồi ông Công).
Ngày 19/5/2021, UBND huyện ban hành Công văn 1053/UBND-TNMT về việc đình chỉ khai thác đất san lấp trái phép tại Thung Buồng, xóm 6, xã Quỳnh Tân, trong đó có nội dung: Giao UBND xã Quỳnh Tân xử lý nghiêm, dứt điểm các hành vi vi phạm; giao Phòng Nội vụ huyện chỉ đạo, hướng dẫn UBND xã Quỳnh Tân tổ chức kiểm điểm trách nhiệm của các cá nhân có liên quan vì đã để xảy ra các vi phạm nêu trên. Ngày 3/6/2021, UBND huyện tiếp tục làm việc với UBND xã Quỳnh Tân, thành phần có mời đại diện Phòng Khoáng sản – Sở TN&MT. Kết thúc buổi làm việc, UBND huyện đã ban hành Thông báo số 85/TB-UBND ngày 4/6/2021 về Kết luận của đồng chí Đặng Ngọc Bình – Phó Chủ tịch UBND huyện tại cuộc họp xử lý tình trạng khai thác trái phép đất san lấp tại xã Quỳnh Tân. Trong thời gian tới, UBND huyện sẽ thành lập Đoàn Thanh tra liên ngành thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật trong công tác quản lý nhà nước về khoáng sản trên địa bàn xã Quỳnh Tân…”.
Tiếp cận Thông báo số 85/TB-UBND, Phó Chủ tịch UBND huyện Quỳnh Lưu, ông Đặng Ngọc Bình kết luận về thông tin Báo Nghệ An đăng tải và trách nhiệm của xã Quỳnh Tân như sau: “Việc khai thác khoáng sản (đất san lấp) trái phép trên địa bàn xã Quỳnh Tân theo nội dung Báo Nghệ An đưa tin ngày 25/5/2021 là có cơ sở; nhiều điểm mỏ vi phạm từ tháng 1/2021 cho đến nay (khu vực đồi ông Điền, đồi ông Chính, đồi ông Lưu, đồi ông Công), gây bức xúc trong dư luận nhân dân, thất thoát tài nguyên, ảnh hưởng đến môi trường, hạ tầng giao thông và công trình hồ đập nhưng không được UBND xã báo cáo lên cấp có thẩm quyền để xử lý vụ việc xảy ra. Quá trình kiểm tra cho thấy sự vào cuộc của cấp ủy, chính quyền địa phương chưa quyết liệt, xử lý chưa nghiêm túc, chưa dứt điểm, không đủ mức răn đe, hình thức xử lý không đúng với thực tế vi phạm và không đảm bảo các yêu cầu trong xử lý vi phạm hành chính về khai thác khoáng sản trái phép; hồ sơ xử lý chưa đảm bảo theo quy định…”.
Chúng tôi đã nói ra những suy nghĩ về chính quyền xã Quỳnh Tân với Trưởng phòng TN&MT huyện Quỳnh Lưu, ông Đào Xuân Sơn. Ông Sơn trao đổi: “Thẳng thắn nhìn nhận đây là một trong những sự việc cho thấy sự quá trớn của chính quyền địa phương, UBND huyện đã chỉ đạo thành lập đoàn kiểm tra liên ngành để xử lý vụ việc. Đoàn sẽ xử lý các vi phạm, nhất là về công tác quản lý nhà nước…”. Đó là việc huyện Quỳnh Lưu cần phải kiên quyết thực hiện. Vì việc làm này, không chỉ để xử lý một vụ khai thác khoáng sản trái phép và chấn chỉnh công tác quản lý nhà nước chính quyền xã, mà còn là để giữ lấy niềm tin của người dân. Việc để người dân phải dựng lên những chiếc barie “bảo vệ môi trường”, là không thể chấp nhận được!
