Thông tin nhiều tàu thuyền khai thác cát trái phép trên sông Lam bị lực lượng chức năng phát hiện, bắt giữ; cùng việc UBND xã Đại Đồng với một số cá nhân liên quan đã thực hiện kiểm điểm, được đại diện UBND huyện Thanh Chương chuyển đến Báo Nghệ An cuối chiều ngày 19/11/2021.
Sở dĩ có trao đổi này bởi trong ngày 1/11/2021, từ thực tế xác minh kiến nghị của công dân, Báo Nghệ An đã chuyển thông tin về tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Lam, đoạn ngang qua xã Đại Đồng đến UBND huyện Thanh Chương. Đồng thời, ngày 4/11/2021, Báo Nghệ An đã đăng tải bài viết “Ngang nhiên “rút ruột” sông Lam” nêu rõ vấn nạn này. Lãnh đạo UBND huyện Thanh Chương ngay sau đó đã chỉ đạo lực lượng chức năng tổ chức đợt cao điểm, tuần tra, phát hiện, xử lý các đối tượng khai thác cát sỏi trái phép; đồng thời, vào ngày 5/11/2021, có Văn bản số 2594/UBND-TNMT yêu cầu UBND xã Đại Đồng và những cán bộ có trách nhiệm liên quan phải tổ chức kiểm điểm.
Cụ thể, tại Văn bản số 2594/UBND-TNMT, UBND huyện Thanh Chương phê bình Chủ tịch UBND xã Đại Đồng với trách nhiệm là người đứng đầu địa phương trong thời gian qua liên tiếp để xảy ra hoạt động khai thác khoáng sản khi chưa được cấp thẩm quyền cho phép (đã được Công an huyện phát hiện xử lý, báo chí phản ánh). Đồng thời chỉ đạo: “Giao UBND xã Đại Đồng tiến hành tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân có liên quan do liên tiếp để xảy ra hoạt động khai thác cát sỏi trên địa bàn quản lý khi chưa được cơ quan có thẩm quyền cho phép. Báo cáo kết quả và hồ sơ kiểm điểm về UBND huyện trước ngày 20/11/2021”.
Tìm hiểu về việc kiểm điểm ở xã Đại Đồng, Báo Nghệ An được UBND huyện Thanh Chương chuyển cho những văn bản kiểm điểm của tập thể và cá nhân liên quan. Những tài liệu này thể hiện UBND xã Đại Đồng đã tổ chức kiểm điểm trách nhiệm của tập thể cùng với 6 cá nhân, gồm: Chủ tịch UBND xã, ông Lưu Văn Hòa; Phó Chủ tịch UBND xã, ông Nguyễn Thế Tú; Trưởng Công an xã, ông Nguyễn Anh Tuấn; cùng các ông Nguyễn Quốc Đạt, Phan Đình Ngà, Nguyễn Quang Hào – là công chức địa chính xây dựng. Điểm chung của những bản kiểm điểm, đều nhận thức việc để xảy ra tình trạng khai thác trái phép cát sỏi gây bức xúc trong nhân dân là do công tác quản lý nhà nước lĩnh vực khoáng sản trên địa bàn còn lỏng lẻo, chưa chủ động phát hiện, và chưa quyết liệt trong xử lý các hành vi vi phạm.
Tại Bản trích biên bản “Họp kiểm điểm tập thể, cá nhân liên quan đến hoạt động khai thác cát sỏi trên địa bàn khi chưa được cấp có thẩm quyền cấp phép”, UBND xã Đại Đồng nhận trách nhiệm khi trên địa bàn có tình trạng một số tàu thuyền vỏ sắt khai thác trái phép cát trên sông Lam trong ngày 1/11/2021. Đó là: “Việc để xảy ra tình trạng khai thác cát, sỏi diễn ra ban ngày để báo chí phản ánh là trách nhiệm của tập thể UBND, cá nhân của Chủ tịch, Phó Chủ tịch các bộ phận liên quan mà trách nhiệm chính thuộc về Ban Công an xã vì Ban Công an xã đã được Chủ tịch UBND xã giao nhiệm vụ tuần tra, phát hiện xử lý nhưng thực hiện chưa nghiêm ngặt còn để xảy ra hút cát sỏi liên tục như nhân dân, báo chí đã phản ánh”. Riêng cá nhân Trưởng Công an xã, vì làm Báo cáo kiểm điểm trách nhiệm trong công tác phòng ngừa, đấu tranh, ngăn chặn các hành vi vi phạm về môi trường, khoáng sản trên địa bàn” nhưng chưa làm bản kiểm điểm cá nhân nên được góp ý: “Đồng chí Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng Công an xã là Ủy viên UBND vừa là Đại biểu HĐND xã nên đồng chí chịu trách nhiệm quản lý của Đảng ủy, UBND xã. Yêu cầu đồng chí sau Hội nghị bổ sung nội dung bản kiểm điểm về vai trò trách nhiệm của cá nhân và Ban Công an xã trong việc để xảy ra tình trạng khai thác cát, sỏi khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép…”.
Cũng tại Biên bản này, UBND xã Đại Đồng cam kết: “Đây là lần đầu kể từ khi sát nhập xã tới nay các cá nhân và tập thể mới để xảy ra vi phạm, trong đó có nhiều nguyên nhân khách quan, nên nhất trí như ý kiến đã nêu trên (xin được rút kinh nghiệm – PV), nhưng yêu cầu các cá nhân có trách nhiệm trong vụ việc này nghiêm túc rút kinh nghiệm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Giao Ban Công an xã căn cứ Quyết định của Chủ tịch UBND xã đã ban hành về Tổ tuần tra xử lý nạn hút trộm cát sạn trên sông Lam thuộc xã Đại Đồng quản lý, lên kế hoạch phân công nhiệm vụ trực, tuần tra để đẩy đuổi nạn hút cát sạn trên sông Lam và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Nếu để xảy ra, đồng chí Ủy viên UBND, Trưởng Công an xã phải chịu trách nhiệm trước tập thể Đảng ủy, UBND xã. Trong thời gian tới, Đảng ủy, UBND xã tiếp tục chỉ đạo các bộ phận liên quan tiếp tục kiểm tra, tuần tra, xử lý các hành vi vi phạm việc khai thác cát sỏi trái phép trên sông Lam địa phận thuộc xã quản lý, không để xảy ra tình trạng vi phạm làm tốt công tác quản lý nhà nước về tài nguyên, môi trường và khoáng sản”.
Để rõ hơn việc xử lý các trường hợp khai thác cát trái phép trên sông Lam, ngày 23/11/2021, PV Báo Nghệ An đã liên hệ trở lại với UBND huyện Thanh Chương. Thông tin về nội dung này, theo Trưởng phòng TN&MT huyện, ông Trình Văn Bằng thì: “Từ ngày 1/11/2021 đến nay, Công an huyện đã phát hiện 10 vụ, 10 đối tượng thực hiện hành vi khai thác cát sỏi trái phép. Tang vật Công an huyện thực hiện tạm giữ gồm 100m3 cát và 10 phương tiện là thuyền hút cát. Hiện Công an huyện đã lập biên bản, đang trong quá trình xử lý theo quy định”. Hỏi thêm về hình thức xử lý, ông Trình Văn Bằng cho biết: “Những tàu thuyền mà các đối tượng sử dụng hút cát trái phép sẽ bị tịch thu. Hiện huyện đã thành lập tổ định giá để xác định giá trị. Trường hợp giá trị tang vật vượt quá thẩm quyền, huyện sẽ báo cáo lên UBND tỉnh…”.
Đối với việc xử lý kiểm điểm tập thể và các cá nhân liên quan ở xã Đại Đồng, theo Phó Chủ tịch UBND huyện Thanh Chương, ông Lê Đình Thanh, huyện đã giao Phòng Nội vụ xem xét, nghiên cứu nội dung của các báo cáo kiểm điểm để có đánh giá cụ thể. “Phòng Nội vụ sẽ tham mưu Hội đồng kỷ luật của UBND huyện tổ chức kiểm điểm. Từ đó, sẽ đề ra các hình thức kỷ luật tương xứng đảm bảo tính nghiêm minh” – Phó Chủ tịch UBND huyện Thanh Chương nhấn mạnh. Ông Lê Đình Thanh cũng cho hay, bản thân đã xem báo cáo kiểm điểm tập thể của UBND xã Đại Đồng cùng các cá nhân liên quan. Qua đó nhận thấy sự phối hợp trong công tác giữa chính quyền xã Đại Đồng với Ban Công an xã, nhất là giữa cá nhân Chủ tịch UBND xã và Trưởng Công an xã còn thiếu sự gắn kết, nhất trí. Cụ thể là cá nhân đồng chí Trưởng Công an xã còn chưa chấp hành sự điều hành, phân công nhiệm vụ của đồng chí Chủ tịch UBND xã. “Tôi nhận thấy đây là vấn đề dẫn đến hạn chế trong công tác quản lý nhà nước về khoáng sản chưa khai thác ở xã Đại Đồng. Nguyên nhân, lý do vì sao thì UBND huyện Thanh Chương sẽ xem xét, làm rõ, có chấn chỉnh kịp thời để không tái diễn lại tình trạng này…”, Phó Chủ tịch UBND huyện Thanh Chương trao đổi.
Cũng trong ngày 23/11/2021, nắm thông tin từ người dân xóm 12, xã Thanh Tiên (điểm dân cư đã có phản ánh tình trạng khai thác cát sỏi trái phép sông Lam đến Báo Nghệ An), được xác nhận từ ngày 2/11/2021 trở lại nay, đoạn sông Lam ngang qua địa bàn đã có được sự bình yên. Người dân phấn khởi: “Hiện nay trên đoạn sông Lam ngang qua xã Thanh Tiên, Đại Đồng hầu như không còn thấy tàu thuyền thực hiện hành vi hút cát sỏi trái phép. Kể cả các loại phương tiện vận tải cát sỏi quá khổ, quá tải cũng đã giảm hẳn. Nhân dân xóm 12 còn được lãnh đạo Công an huyện liên hệ, đề nghị nếu phát hiện các hành vi khai thác cát sỏi lòng sông trái phép, hoặc có phương tiện vận tải quá khổ, quá tải thì kịp thời báo tin để kiểm tra xử lý…”.
Thông tin từ người dân thực sự là điểm tích cực đáng mừng. Nhưng, trao đổi của Phó Chủ tịch UBND huyện Thanh Chương về mối quan hệ công tác giữa chính quyền xã Đại Đồng với Ban Công an xã; giữa cá nhân Chủ tịch UBND xã và Trưởng Công an xã là điểm thực sự đáng phải quan tâm giải quyết. Cần lưu ý, ngày 24/9/2021, Ban cán sự Đảng UBND tỉnh có Báo cáo “Công tác quản lý Nhà nước về khoáng sản và tình hình hoạt động khoáng sản trên địa bàn tỉnh từ đầu năm 2020 đến nay” gửi lên Ban Thường vụ Tỉnh ủy. Tại đây Ban cán sự Đảng UBND tỉnh đánh giá: “Tình trạng khai thác khoáng sản trái phép có xu hướng diễn ra phức tạp tại nhiều địa phương, nhiều loại khoáng sản như đất san lấp, cát sỏi, đá trắng… gây bức xúc trong nhân dân, thất thu cho ngân sách Nhà nước, ô nhiễm môi trường, hạ tầng giao thông bị xuống cấp”. Trong nhiều nguyên nhân được làm rõ, có nguyên nhân là: “Một số cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương chưa thật sự quan tâm đúng mức tới công tác bảo vệ tài nguyên khoáng sản chưa khai thác, còn có hiện tượng né tránh trong việc xử lý hoạt động khai thác khoáng sản trái phép”.
Để giải quyết tình trạng này, trong nhóm 6 giải pháp mà Ban cán sự Đảng UBND tỉnh đã đề ra, có giải pháp: “Tiếp tục chỉ đạo các ngành, chính quyền các cấp triển khai thực hiện có hiệu quả các văn bản, chỉ thị của UBND tỉnh về việc tăng cường công tác quản lý Nhà nước về tài nguyên khoáng sản (Chỉ thị số 04/CT-UBND ngày 27/3/2017, Quyết định số 47/2017/QĐ-UBND ngày 1/6/2017, Quyết định số 4182/QĐ-UBND ngày 12/9/2017); đồng thời tiếp tục rà soát, điều chỉnh, bổ sung các quy định này theo quy định của pháp luật và điều kiện thực tế của địa phương nhằm thực hiện có hiệu quả công tác quản lý Nhà nước về khoáng sản; đặc biệt các nội dung: Quản lý khoáng sản chưa cấp phép, công tác chống thất thu thuế”. Đồng thời, Ban cán sự Đảng UBND tỉnh đã kiến nghị Ban Thường vụ Tỉnh ủy: “Đề nghị Ban Thường vụ Tỉnh ủy tiếp tục tăng cường chỉ đạo các Huyện ủy, Thành ủy, Thị ủy tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện có hiệu quả công tác quản lý hoạt động khai thác khoáng sản; đặc biệt là việc bảo vệ tài nguyên khoáng sản chưa khai thác. Địa phương nào để xảy ra hoạt động khai thác trái phép thì người đứng đầu địa phương đó chịu hoàn toàn trách nhiệm trước Tỉnh ủy, UBND tỉnh và trước pháp luật”.
Sở dĩ lưu ý những nội dung nêu trên, để khẳng định công tác bảo vệ tài nguyên khoáng sản chưa khai thác đang được các cấp cao nhất của tỉnh đặc biệt quan tâm, và đã có những giải pháp cụ thể, rõ ràng hơn trước đây nhằm chấn chỉnh. Khai thác khoáng sản trái phép là vi phạm pháp luật. Đối tượng khai thác khoáng sản trái phép, như là đối tượng trộm cắp tài sản công. Vì vậy, cấp ủy, chính quyền, các lực lượng chức năng ở các địa phương cơ sở đều phải có trách nhiệm phát hiện, kiểm tra, xử lý. Trong đó, lực lượng Công an xã phải là lực lượng tiên phong đi đầu đấu tranh với những hành vi vi phạm này. Có được như vậy, mới không còn tình trạng khai thác khoáng sản trái phép. Mới hết những hệ lụy “gây bức xúc trong nhân dân, thất thu cho ngân sách Nhà nước, ô nhiễm môi trường, hạ tầng giao thông bị xuống cấp…” mà Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh đã chỉ rõ ra tại báo cáo gửi lên Ban Thường vụ Tỉnh ủy!
