Con Cuông: Đột phá từ xây dựng nông thôn mới thôn bản

Con đường bê tông sạch đẹp mềm mại chạy dưới hai hàng cây xanh đưa chúng tôi về  với bản Liên Đình xã Chi Khê, Con Cuông, bản có 100% đồng bào Thái với những nét sinh hoạt đậm bản sắc văn hoá dân tộc. Những nếp nhà sàn cổ được giữ gìn quy hoạch theo ô bàn cờ cứ 6 nhà một ô với nhiều ngã tư, ngã ba trong bản tạo nên nét riêng hiếm có ở miền núi. Tại ngã ba, ngã tư một số quán hàng mọc lên phục vụ đời sống bà con dân bản nào gạo, phân bón, bút sách, bóng đèn, phích nước….  Thỉnh thoảng một cái xe máy chạy qua trên xe chất đầy hàng hoá nhu yếu phẩm cho bà con, xe tải chở keo, mét của bản đi tiêu thụ. Nhịp sống đó bao năm quen thuộc nhưng nay xung quanh bản những khóm hoa, đường hoa đã mọc lên tươi thắm, vệ sinh môi trường sạch đẹp hơn, chuồng gia súc đã được cách ly xa nhà ở, nhà vệ sinh của từng hộ cũng vậy, nếp ăn ở sinh hoạt của bà con đồng bào đã văn minh sạch sẽ hơn. Những gia đình khó khăn được cả bản chung tay giúp đỡ thoát nghèo, hỗ trợ xử lý môi trường. Đặc biệt bản chỉ còn 3 hộ nghèo.

Bản Liên Đình có 135 hộ thuần Thái, trong bản đường với tổng chiều dài 3,77 km đều đã được bê tông hoá nhờ chương trình xây dựng NTM, 100% diện tích lúa được tưới tiêu, 100% hộ có điện sinh hoạt, nhà văn hóa thôn là nhà sàn vững chắc nơi bà con tụ họp và sinh hoạt văn hoá, ngoài ra còn có sân bóng chuyền, bóng đá. Trưởng bản Liên Đình Lô Hồng Thái phấn khởi:  Trước vào bản đường lầy lội, phân trâu bò ít được thu dọn. Nay đường bê tông phủ khắp cả bản, bà con đi hội mặc bộ váy đẹp cũng không lo bẩn cái chân nữa. Bản vinh dự được cấp trên chọn xây dựng bản NTM năm nay nên ai cũng vui và tự hào. Tự hào bởi những nét đẹp của bản sẽ được giữ gìn, phát huy, ngày lễ tết khăn áo thổ cẩm sặc sỡ, tiếng cồng chiêng càng ngân vang…

Bản từ năm 1999 đã đạt bản văn hoá và giữ vững cho đến nay, có một câu lạc bộ dân ca Thái đi tham dự giải khắp huyện. Ở bản Liên Đình này, thu nhập của bà con dựa vào rừng, ai cũng có  vài ha keo, mét, đây là cây trồng hiệu quả nhất ở Con Cuông. Khi đăng ký về đích NTM cả bản thi đua làm sạch môi trường trong nhà, ngoài ngõ, làm cho ngõ xóm không lầy lội vào mùa mưa,  không còn nhà dột nát, tạm bợ. Là bản nhỏ nhưng Liên Đình có  nhiều xe tải,  trang trại, thu nhập bình quân trong bản đạt 30,5 triệu đồng/người/năm. Đặc biệt nhất là trong bản nhiều hộ xây dựng được bể nước sạch, dẫn nước tự chảy từ suối về đủ dùng quanh năm, không phải cõng nước như xưa. Mỗi gia đình hàng tháng trả cho ban điều phối nước 10 ngàn đồng là có nước dùng.

Về thôn Tiến Thành, nơi có phong trào làm nông nghiệp sạch của huyện Con Cuông khi thôn cũng đã về đích NTM với đủ 15/15 tiêu chí. Những vườn cà pháo phủ ni lông, rau cải, bắp cải xanh mướt, khu nhà lưới mùa nào thức ấy nào cà chua, dưa lưới, rau cải … được huyện đầu tư gần 1 tỷ đồng là điểm sáng về ứng dụng KHCN cao của cả tỉnh. Nhờ sự quan tâm chỉ đạo sát sao của cấp uỷ, chính quyền, các sản phẩm sạch được giới thiệu, quảng bá góp thêm sản phẩm của thị xã phố núi. Từ mô hình này, bà con trong thôn đã học hỏi ứng dụng phủ ni lông cho trồng rau, cà, hoa cho năng suất cao. Một số sản phẩm dược liệu như cao hà thủ ô, cà gai leo…. bán đi nhiều địa phương cũng từ đây. Bên cạnh Tiến Thành, thôn Quyết Tiến cũng đã về đích NTM của xã  và đây là hai thôn hiện cung ứng rau củ quả sạch cho huyện.

Bản Xiềng  và bản Thái Sơn 1 (Môn Sơn) vốn là những bản khó khăn của Con Cuông, tuy gần trung tâm xã nhưng khi đăng ký về đích NTM các bản này vẫn chưa đạt các tiêu chí như thu nhập, hộ nghèo, nhà ở. Để xoá các tiêu chí này, cấp uỷ, chính quyền và mặt trận vào cuộc, huy động nguồn lực xã hội xoá nhà dột nát, tạm bợ cho các hộ. Tập tập trung nguồn lực đầu tư một số mô hình kinh tế như nuôi cá lồng, vịt đẻ trên sông, cấp trâu bò dê cho các hộ, kết hợp với các tổ chức tập huấn các lớp nấu ăn, dạy nghề phục vụ du lịch. UBND huyện đã hỗ trợ bản 37,4 tấn xi măng để sửa chữa, làm mới 130 m đường giao thông nông thôn, bản cũng làm được tổng cộng 703m2 sân nhà văn hóa cộng đồng; nhân dân đóng góp cát sỏi, ngày công hoàn thành các nhà văn hoá cộng đồng. Trong khi đó, ở bản Thái Sơn 1, huyện đã hỗ trợ bản 66 tấn xi măng để sửa chữa, làm mới 490 m đường giao thông nông thôn, nhân dân phấn khởi nô nức làm giao thông xây dựng đường bản khang trang  sạch đẹp.

Trưởng bản Xiềng Vi Văn Tư xã Môn Sơn cho biết: Bản có 175 hộ trong đó hiện có  88 hộ khá giàu. Bản có lợi thế nằm bên dòng sông Giăng, khu du lịch Phà Lài và nghề phục vụ du lịch. Được chọn xây dựng NTM, huyện, xã, bản đã vào cuộc tuyên truyền cho người dân về kỹ thuật thâm canh trong nông nghiệp, truyền dạy các lớp mây tre đan, thực hiện đúng quy định an toàn khi lái thuyền, xuồng. Bản hiện có 5 hộ phục vụ ăn uống du lịch cộng đồng, hái măng chế biến măng, nhiều hộ nuôi cá lồng như ông Vi Văn Đoàn, Hà Hồng Trị, Vi Văn Tuấn, Lương Văn Nghiêm, có 15 hộ chạy xuồng máy, có gần 10 người xuất khẩu lao động. Nhờ đa dạng ngành nghề, thu nhập bình quân của người dân trong bản đạt 28 – 30 triệu đồng/người/năm.  Anh Lê Văn Nam, du khách ở Vinh về đây cho biết: Tôi ấn tượng với phong cách làm du lịch nơi đây, có những bản Thái với những ngôi nhà sàn cổ, những món ăn độc đáo, người dân nồng hậu, mến khách.

Bồng Khê – vùng đất bao quanh thị trấn Con Cuông nằm bên sông Lam và được bao bọc bởi những dãy lèn đá vôi quanh năm mây phủ. Dọc đường Quốc lộ 7 qua xã hoa thược dược, lay dơn, mào gà khoe sắc bên vườn nhà, người dân ở đây yêu hoa, chăm hoa từ trước nay hoà vào phong trào xây dựng NTM, chị em phụ nữ lại cùng nhau trao đổi kinh nghiệm trồng hoa, trồng cây ăn quả, phát triển trang trại cho thu nhập cao. Dọc bãi bồi sông Lam mùa nào thức ấy, nay có thêm ổi Đài Loan, mít Thái Lan, bưởi da xanh, ngô nếp, rau đậu, hoa lay dơn…. Sau bão lũ dù bị mất đi nhiều diện tích đất sản xuất nhưng sức sống mới đang trỗi dậy nơi đây khi cây trái vào mùa thu hoạch, sắc hoa tươi thắm ven đường hoà cùng với màu cờ đỏ, biểu ngữ chào đón xã về đích NTM.

Ông Trần Thành Vinh, trưởng thôn 2/9 xã Bồng Khê dẫn chúng tôi đi thăm thôn trên những con đường bê tông kéo dài ra tận các vườn cam, chè đương vào mùa thu hoạch. Đỉnh Cù Lao bao quanh thôn bao bọc cho những trang trại cam, quanh năm tươi tốt, chắn gió lào cho cả vùng. Năm nay cam rẻ hơn so với các năm trước nhưng cũng cho các hộ ở đây hàng trăm triệu đồng. Những vườn chè là cây xoá đói giảm nghèo vững chắc nhất bởi cho thu nhập quanh năm, không bao giờ lo về đầu ra. Trưởng thôn Trần Thành Vinh chia sẻ: “Thôn 2/9 là vùng quê cách mạng, có truyền thống lâu đời, nơi đây bà con có đặc thù là cán bộ công nhân của Nông trường Bãi Phủ. Các hộ đều chăm chỉ lao động, sáng tạo trong sản xuất, con em các gia đình cũng chịu khó học tập, ý thức trách nhiệm cao, ai ai cũng mong muốn góp sức mình vào xây dựng quê hương”.

Trong năm 2016, 3,5km đường bê tông cuối cùng của thôn 2/9 đã được triển khai sau khi nhân dân đồng thuận đóng góp, nhà nước hỗ trợ xi măng. Sau khi đường xong, thôn họp triển khai xây dựng nhà văn hoá, hoàn chỉnh các thiết chế  văn hoá, sân khấu ngoài trời, sân bóng chuyền, sân bóng đá, cầu lông. Bình quân mỗi hộ đóng góp 470 ngàn đồng, trong đó nhà nước hỗ trợ 270.000 đồng và xi măng. Cấp trên thường xuyên quan tâm, động viên, đi kiểm tra.

Thôn 2/9 Bồng Khê hiện nay có nhiều hộ thu nhập từ 300 – 600 triệu đồng/năm, nhiều hộ giàu, khá. Thu nhập bình quân đầu người đạt 3 triệu đồng/người/năm. Một số hộ làm dịch vụ lớn như gia đình anh Huệ có 8 xe vận tải to và nhỏ, xe con có 5 xe,  khu đường 7 nhiều gia đình trong thôn có nhà cao tầng 2, 3 tầng. Từ năm 1999 đã là thôn văn hoá.

Cái nôi cách mạng vẫn chảy trong huyết quản của những người dân nơi đây. Chỉ là một thôn nhưng có 20 trang trại, một số hộ như anh Hoàng Văn Huệ, Hoàng Trọng Tuấn, Nguyễn Đăng Dũng… là những hộ có trang trại cam, chè lớn cho thu nhập 300 triệu – 8 trăm triệu đồng/năm. Hiện Bồng Khê có 130 hộ trồng hoa, trồng cây cảnh, bằng lăng xanh mát làm đẹp cho thị xã sinh thái, công tác vệ sinh môi trường được giữ gìn.

Được biết để giữ gìn vệ sinh môi trường, thôn đã thành lập ra 5 tổ tự quản về môi trường, hành chính.

Trong khi đó ở bản Khe Rạn, Bồng Khê, bản nổi tiếng về du lịch cộng đồng với các câu lạc bộ cồng chiêng, văn nghệ, những món ăn hấp dẫn du khách quốc tế và trong nước đến du lịch tại Con Cuông cũng là một bản làng “đáng sống”. Bản Khe Rạn thuần Thái, nằm bên dòng Lam qua cầu treo thơ mộng, êm đềm với sắc xanh lá cọ, những nếp nhà sàn cổ kính thấp thoáng dưới những tán cây. Nhắc đến Khe Rạn là nhắc đến những điệu múa, tiếng cồng, những món ăn hấp dẫn như mọc, canh ột, thịt gà nướng, cá mát… và trải nghiệm du lịch homestay.Trước đây vào mùa du lịch bản tấp nập đón khách nhưng nay dường như quanh năm, những tổ dịch vụ luôn sẵn sàng phục vụ du khách ngày một chuyên nghiệp. Làm du lịch cộng đồng trở nên một nghề thu nhập khá cho các hộ đồng thời là một “đặc sản”của phố núi Con Cuông.

Xã Bồng Khê là đơn vị đăng ký về đích NTM năm 2016. Tuy nhiên, năm 2016 và 2017 đều không đạt chỉ tiêu kế hoạch đề ra, cuối năm 2017 còn các tiêu chí giao thông, môi trường. Năm 2018 Huyện ủy, UBND huyện tiếp tục chỉ đạo định hướng xã Bồng Khê đạt 19/19 tiêu chí và Đảng ủy, UBND xã ban hành nghị quyết lãnh đạo, chỉ đạo phấn đấu đến hết năm xây dựng đạt 19/19 tiêu chí. Tính đến hết tháng 10/2018, Bồng Khê đã đạt các tiêu chí còn lại sau khi huyện thẩm định. Quy trình lấy sự hài lòng của người dân, kết quả đạt 96%, 100% người dân nhất trí xã Bồng Khê đạt 19/19 tiêu chí NTM.

Xây dựng NTM ở miền núi rất khó khăn nhất là vấn đề huy động nguồn lực và nâng cao nhận thức của người dân. Lâu nay việc đầu tư dàn trải thiếu tập trung khiến cho các xã miền núi vẫn “nghèo đều”. Ở Con Cuông, thực tế cho thấy dù cấp uỷ, chính quyền cả hệ thống chính trị đã rất quan tâm chăm lo phát triển kinh tế nhưng thiên tai khắc nghiệt, điều kiện xa trung tâm, giao thông cách trở vẫn là những lực cản trên con đường phát triển kinh tế miền núi. Gần dân, nắm bắt, đúc rút kinh nghiệm, cấp uỷ, chính quyền huyện Con Cuông đã xác định lựa chọn những xã, thôn có điều kiện, thế mạnh đột phá từ đó khuyến khích, động viên, hỗ trợ bà con tích cực thi đua yêu nước, lao động sản xuất làm giàu cho mình và làm giàu cho quê hương. Năm 2018, Huyện uỷ, UBND huyện , mặt trận Tổ quốc đã lựa chọn các thôn, bản sát đúng, có các “đặc sản” như nông nghiệp sạch, nghề thủ công, du lịch cộng đồng để tập trung chỉ đạo về đích NTM.

Đồng chí Nguyễn Đình Hùng, Bí thư Huyện uỷ Con Cuông cho biết: “Xác định xây dựng NTM là một nhiệm vụ quan trọng, là đòn bẩy nâng cao chất lượng sống của người dân, Ban thường vụ huyện đã tập trung chỉ đạo quyết liệt, giao nhiệm vụ cho uỷ ban huyện và mặt trận tổ quốc, các đoàn thể chính trị thực hiện. Bên cạnh đó phân công từng đồng chí trong BTV nắm địa bàn chỉ đạo điểm, gắn với kiểm tra, tháo gỡ vướng mắc. Trên cơ sở đăng ký của các thôn bản, huyện tập trung chỉ đạo các thôn bản có bản sắc, có điều kiện về kinh tế khá hơn các thôn bản khác, đó là các thôn bản có thế mạnh về sản xuất nông nghiệp sạch và phát triển du lịch sinh thái, nghề dịch vụ, thủ công mỹ nghệ…”.

Công tác vận động, tuyên truyền  cũng được lãnh đạo cấp ủy, chính quyền huyện và xã và Ban chỉ đạo NTM huyện xác định là nhiệm vụ quan trọng và được xem là nhiệm vụ thường xuyên, liên tục, trong đó giao cho Mặt trận tổ quốc chủ công. Tuyên tuyền cho nhân dân hiểu rõ mình là chủ thể trong xây dựng NTM, xây dựng NTM là vì gia đình mình, cuộc sống của mình. UBMTTQ huyện chủ trì, phối hợp với các tổ chức thành viên vận động nhân dân đóng góp ngày công, hiến đất, hiến cây, vận động nhân dân làm vệ sinh môi trường, ăn ở sạch sẽ, làm đường giao thông nông thôn; chỉnh trang nhà ở, giữ gìn an ninh trật tự làng, xóm; xây dựng phong trào thi đua “Dân vận khéo”; mô hình “nhà sạch, vườn đẹp”, phát động phong trào “Thanh niên chung sức xây dựng Nông thôn mới”. Ví như thôn Bãi Gạo Châu Khê, đã huy động nội lực với 350 ngày công lao động dọn vệ sinh môi trường và làm mương thoát nước bằng bê tông trên 175m. Cả thôn phấn khởi làm mới cổng chào, sân khấu, sân bóng chuyền tại khuôn viên hội trường thôn. Đến nay qua đánh giá thôn đã đạt 15/15 tiêu chí NTM, tỷ lệ hộ nghèo giảm chỉ còn 8/99 hộ.

Hay như ở bản Xiềng, huyện, xã, bản tập trung xoá nghèo, chỉ trong 2 năm 2017, 2018 đã xoá được 21 hộ. Hỗ trợ 18 con bò cho 18 hộ, tập huấn KHKT, bên cạnh đó nhiều hộ viết đơn xin ra khỏi hộ nghèo. Để giữ vệ sinh, cả bản làm được 26 hố rác tại gia.

Với sự quan tâm thường xuyên, chỉ đạo quyết liệt, kiểm tra đôn đốc, tháo gỡ khó khăn, xây dựng các tổ tự quản dân cư hiệu quả, tuyên truyền tốt cho người dân vai trò làm chủ nông thôn mới, những kết quả bước đầu trong xây dựng NTM ở Con Cuông là bước đột phá, điểm  sáng ở các huyện vùng cao Nghệ An.

Xây dựng Nông thôn mới ở Con Cuông đang nhận được sự đồng thuận lớn của người dân, thể hiện rõ vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy đảng, chính quyền các cấp, gắn với trách nhiệm người đứng đầu, trong đó nỗ lực nâng cao thu nhập của người dân và bảo tồn phát huy bản sắc văn hoá đồng bào dân tộc. Con Cuông phấn đấu thời gian tới thi đua xây dựng nông thôn mới theo chiều sâu, bền vững hơn nữa.