Ấn tượng đầu tiên khi bước chân vào HTX nông dược Tĩnh Sáng Đường là một không gian thoáng đãng với những mùi hương gợi cảm giác dễ chịu tỏa ra từ nhiều loài dược liệu khác nhau. Dẫn khách đi tham quan vườn dược liệu và khu chế xuất được bố trí quy củ, sạch sẽ, ngăn nắp với nhiều loại máy móc được đầu tư hiện đại, Giám đốc HTX nông dược Tĩnh Sáng Đường Lá Văn Duy (SN 1982), người dân tộc Thái chia sẻ về chặng đường biến ý định ấp ủ hàng chục năm đang dần được hiện thực hóa. Đó là làm sao để chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng bền vững với cây dược liệu, nhằm tạo việc làm và nâng cao đời sống của người dân địa phương.
Giấc mơ dược liệu xuất phát từ người con út trong gia đình là anh Lá Văn Khôi (SN 1989), hiện là Trưởng khoa Đông y của bệnh viện Đa Khoa Tây Bắc. Đây là nhân vật khá nổi bật trong đội ngũ tri thức trẻ miền Tây Nghệ An với nhiều hoạt động tình nguyện vì cộng đồng, từng tham dự Đại hội Thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác toàn quốc lần thứ 5; được Bộ trưởng, Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc tặng Bằng khen đã có thành tích xuất sắc trong công tác, học tập, rèn luyện, tham dự Lễ tuyên dương học sinh, sinh viên, thanh niên dân tộc thiểu số tiêu biểu năm 2020.
Anh cũng là 1 trong 7 gương mặt đại diện cho thanh niên Nghệ An tham dự Lễ Tuyên dương Tài năng trẻ Việt Nam lần thứ III do Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tổ chức.
Giấc mơ dược liệu của Lá Văn Khôi ấp ủ từ những năm tháng còn học tại Học viện Y học cổ truyền Việt Nam. Sau khi tốt nghiệp, Lá Văn Khôi trở về làm việc tại Bệnh viện Đa khoa Tây Bắc Nghệ An. Với sự hiểu biết của mình về dược liệu và các loại thuốc đông y, anh luôn trăn trở tìm hướng phát triển các sản phẩm từ dược liệu để giúp đỡ người dân địa phương phát triển kinh tế, góp phần xây dựng quê hương thoát nghèo. Được sự đồng lòng, nhất trí của hai người anh trai là Lá Văn Duy và Lá Văn Cường, tháng 4 năm 2022, HTX nông dược Tĩnh Sáng Đường ra đời trên diện tích khoảng 5ha đất do cha mẹ để lại tại xóm Hợp Thành, xã Yên Hợp với hoạt động chính là trồng, chế biến dược liệu thành sản phẩm đưa ra thị trường.
“Tại sao lại lấy tên là Tĩnh Sáng Đường”? – “Tâm có tĩnh, Minh mới sáng”, tâm hồn an tĩnh, trí tuệ mới minh mẫn sáng suốt để suy nghĩ và đưa ra những hướng đi đúng”, Giám đốc Lá Văn Duy cũng là anh cả trong gia đình hồn hậu trả lời. Anh chia sẻ do hoàn cảnh khó khăn nên trong 3 anh em chỉ có mình cậu út Lá Văn Khôi học đại học, bản thân anh Duy học xong thì ở lại địa phương, vừa phát triển kinh tế vừa làm Phó Bí thư Chi đoàn rồi Bí thư Chi bộ xóm và hiện là đại biểu HĐND xã Yên Hợp.
Sinh ra từ làng, gia đình gắn bó với nghề nông, thấu hiểu nỗi vất vả của người nông dân, nên dù xác định “vạn sự khởi đầu nan” nhưng được sự ủng hộ của chính quyền địa phương và người dân trên địa bàn, 3 anh em Duy – Cường – Khôi vẫn quyết tâm đưa HTX nông dược Tĩnh Sáng Đường đi vào hoạt động, tổ chức sản xuất theo mô hình liên kết chuỗi: Từ người dân trồng cây dược liệu, đến sản xuất chế biến thành sản phẩm để đưa ra thị trường. HTX hợp đồng thu mua nguyên liệu với người dân địa phương. Các thành viên HTX chính là những đầu mối tập hợp, cung cấp nguyên liệu cho công đoạn sản xuất thành phẩm. “Sở dĩ chúng tôi thành lập HTX chứ không phải doanh nghiệp hay công ty vì chúng tôi xác định mấu chốt là sự “hợp tác, liên kết” với chính quyền địa phương, với người dân để cùng phát triển, cùng vực dậy mô hình HTX vốn đang bị xem nhẹ. Sự đồng hành, hợp tác này vừa giúp người dân bảo đảm đầu ra nguyên liệu, vừa giúp HTX tự chủ nguồn nguyên liệu đạt chuẩn”- anh Lá Văn Duy chia sẻ.
Nói về đường đi của cây dược liệu, những người sáng lập HTX nông dược Tĩnh Sáng Đường cho hay: Với mong muốn tạo thương hiệu sạch, có lợi cho sức khỏe vì đa phần sản phẩm là dòng thuốc nên trách nhiệm của Tĩnh Sáng Đường là phải chuyển giao quy trình trồng, cung cấp giống đúng chuẩn cho bà con. Đồng thời giữ cam kết thu mua toàn bộ dược liệu do người dân trồng ra. Quy trình trồng không sử dụng thuốc hóa học, chất kích thích sinh trưởng; phòng trừ sâu bệnh bằng chế phẩm sinh học. Tuy gặp khó khăn bởi đất bạc màu, hoang hóa nên năng suất chưa cao nhưng hiện nay HTX đang tích cực hướng dẫn người dân tích cực cải tạo đất. Đồng thời căn cứ vào điều kiện thực tế để xây dựng các phương án trồng phù hợp với khí hậu, thổ nhưỡng. Đối với những vùng đất kém màu mỡ, sỏi đá trồng các loại cây dược liệu dễ tính, có sức sinh trưởng khỏe như cà gai leo, cây chè dây… Bên cạnh đó chọn các loại cây ưa bóng để trồng xen dưới tán rừng. Hợp tác xã cũng hướng đến mô hình nuôi ong lấy mật tự nhiên dưới vùng dược liệu, bởi ngoài sản phẩm mật ong nguyên chất, một số dòng cao, thuốc cũng cần đến nguyên liệu mật ong.
Trồng dược liệu là một mô hình khá mới mẻ với người dân Yên Hợp, vì vậy, để bà con yên tâm chuyển đổi cơ cấu cây trồng theo hướng bền vững với cây dược liệu tiêu chuẩn GACP-WHO. Ban đầu, HTX nông dược Tĩnh Sáng Đường đã đầu tư toàn bộ giống cây, cũng như phân bón và ký hợp đồng cam kết thu mua với người dân. Đến nay, người dân Yên Hợp đã hoàn toàn yên tâm mở rộng diện tích gieo trồng.
Anh Hồ Đức Bắc, xóm Cầu Đá, xã Yên Hợp cho biết, gia đình anh có trang trại với tổng diện tích khoảng 1,2ha, trong đó có 3.000m2 nhà màng, trước đây chăn nuôi trâu bò, trồng cỏ, trồng dưa lưới, bí ngòi, cà chua… hiện nay anh đã tham gia trồng cần tây trên diện tích 500m2, rau má trên diện tích 200m2 để nhập cho HTX nông dược Tĩnh Sáng Đường với giá 30.000 đồng/kg. “Địa phương chúng tôi đất đai nhiều, nguồn lực lao động dồi dào, lâu nay chỉ tập trung trồng keo nhưng giá thành không cao, nay có hướng trồng dược liệu có triển vọng hơn, quay vòng vốn nhanh hơn. Nhờ được HTX tập huấn kỹ thuật trồng cây và cách chăm sóc cây dược liệu theo chuẩn VietGAP, người dân chúng tôi cũng đã dần quen với quy trình canh tác” – anh Bắc chia sẻ.
Theo lãnh đạo xã Yên Hợp: Thực hiện Nghị quyết của Ban Chấp hành Đảng bộ huyện Quỳ Hợp, chính quyền địa phương đã tập trung tạo điều kiện hỗ trợ cho các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trồng và phát triển cây dược liệu. Bước đầu thấy mô hình phù hợp và mở hướng phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo gắn với phát triển du lịch. Hiện toàn xã có khoảng 8ha dược liệu với khoảng trên 50 hộ tham gia, bên cạnh đó có một số hộ trồng đơn lẻ. “Điều đáng mừng nhất là trước đây trên địa bàn có 1 số hộ trồng keo dưới hành lang an toàn lưới điện cao thế, khiến nhiều lần bị mất điện diện rộng, xã kiến nghị lên cấp trên để hỗ trợ giải phóng cây dưới hành lang lưới điện nhưng nhiều năm chưa giải quyết được. Nay nhờ gói hỗ trợ trồng cây dược liệu, HTX nông dược Tĩnh Sáng Đường và chính quyền địa phương đã tích cực phối hợp tuyên truyền nhân dân chuyển đổi diện tích trồng keo vi phạm hành lang an toàn lưới điện sang trồng cây dược liệu. Đến thời điểm này đã có 80% số hộ đồng ý chuyển đổi. Đó là tín hiệu vui vừa giải quyết được vấn đề khó khăn trong giải phóng vi phạm hành lang an toàn lưới điện, vừa mở ra hướng phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo cho người dân”, Ông Nguyễn Công Giáp – Bí thư Đảng ủy xã Yên Hợp cho hay.
Về phía HTX nông dược Tĩnh Sáng Đường, để đảm bảo chất lượng sản phẩm, tạo dựng thương hiệu và đáp ứng được nhu cầu của người tiêu dùng, HTX đã đầu tư nhiều máy móc trang thiết bị hiện đại như máy sấy nhiệt, máy sấy lạnh, máy nấu cao, máy nghiền bột, máy khử khuẩn, máy ép màng, đóng nắp áp vào quy trình sản xuất. Đồng thời thực hiện công tác kiểm tra nghiêm ngặt, từ khâu trồng và chăm sóc nguyên liệu, đến việc sơ chế, sản xuất, đóng gói đưa ra thị trường. Hiện tại HTX đã cho ra đời khoảng 30 dòng sản phẩm, trong đó có 3 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP gồm: Rau má sấy lạnh, mật ong, trà túi lọc cà gai leo. Hiện tại, HTX đang hướng tới ra mắt các dòng sản phẩm như: Trà tự lọc xạ đen, trinh nữ hoàng cung, dòng bột chè xanh, mát cha, rau má, cần tây, bột ăn dặm trẻ em… Bên cạnh đó áp dụng chuyển đổi số đẩy mạnh mảng truyền thông để giới thiệu quảng bá đến người tiêu dùng. Tín hiệu vui là dù mới đi vào hoạt động chưa đầy 1 năm nhưng HXT nông dược Tĩnh Sáng Đường đã mở được 5 đại lý cố định ở các trung tâm huyện như: Quế Phong, Quỳ Châu, Quỳ Hợp, Thái Hòa, Diễn Châu; kèm các đại lý ký gửi và 40 đại lý online với 230 cộng tác viên bán hàng trên toàn quốc. Mạng lưới bán hàng online chiếm 70% thị phần” – Giám đốc Lá Văn Duy cho hay.
Theo chia sẻ của những người sáng lập HTX nông dược Tĩnh Sáng Đường, may mắn là bước vào khởi nghiệp, họ đã nhận được sự ủng hộ của người dân, sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương và các ngành chức năng. Ví như trước dây con đường vào khu vực sản xuất của HTX đi lại khó khăn nay đã được địa phương khảo sát và lên kế hoạch giải tỏa hành lang, đổ bê tông tạo điều kiện để bà con đi lại thuận tiện. Bên cạnh đó hiện đã có 2 thành viên của HTX được hỗ trợ vay vốn Ngân hàng Chính sách 100 triệu đồng/người, 1 thành viên trong độ tuổi thanh niên được Tỉnh đoàn Nghệ An hỗ trợ vay vốn 50 triệu đồng từ Quỹ Thanh niên lập nghiệp. Sự quan tâm, động viên, khuyến khích ấy là động lực để HTX nông dược Tĩnh Sáng Đường và người dân xã Yên Hợp tiếp tục hiện thực hóa giấc mơ “xóa nghèo”, mở hướng sinh kế mới từ cây dược liệu.
