Đối với vụ việc hủy hoại rừng ở xã Bắc Sơn, từ ngày 16/3/2021, UBND huyện Quỳ Hợp đã thành lập đoàn tổ chức kiểm tra tại Quyết định 413/QĐ-UBND để xác minh nội dung đơn thư của công dân (thực hiện kiểm tra hiện trường ngày 18/3/2021). Đến ngày 17/6/2021, UBND xã Bắc Sơn có Tờ trình số 27/TTr về việc đề nghị thu hồi rừng của hộ gia đình có vi phạm và Báo cáo số 16/BC-UBND về tình hình vụ việc vi phạm. Vào ngày 18/6/2021, tại Quyết định số 983/QĐ-UBND, UBND huyện Quỳ Hợp tiếp tục thành lập đoàn kiểm tra, sau đó đã tổ chức kiểm tra, xác minh nội dung đề nghị tại các tờ trình và báo cáo của UBND xã Bắc Sơn.
Xác định tính chất của vụ việc là nghiêm trọng nên ngày 23/6/2021, Chủ tịch UBND huyện Quỳ Hợp, ông Nguyễn Đình Tùng đã trực tiếp vào hiện trường kiểm tra, đánh giá thực tế. Thực tế hiện trường cho thấy, trên diện tích rừng hơn 9,3 ha tại lô 9, khoảnh 2, tiểu khu 324 mà Nhà nước đã giao cho ông Vi Văn Hoàn và bà Mạc Thị Hoàn quản lý, bảo vệ, chỉ còn rải rác một số cây thân gỗ tự nhiên, nhưng trong đó có nhiều cây có hiện tượng bị bóc vỏ quanh gốc và đã bị chết. Cùng với đó, còn có rất nhiều gốc cây gỗ bị chặt hạ, thân và cành cây nằm ngổn ngang, một số điểm thân và cành cây đã được thu dọn.
So sánh hiện trạng đối với các vùng rừng liền kề được giao cùng thời điểm, Chủ tịch UBND huyện Quỳ Hợp cùng đoàn kiểm tra xác định diện tích rừng đã giao cho ông Vi Văn Hoàn, bà Mạc Thị Hoàn đã bị suy giảm nhiều. Trên toàn bộ diện tích này đã trồng các loại cây keo và cây quế; ngoài ra, tại vùng rừng này có nhiều tuyến đường được đào mở, san ủi quy mô.
Sau khi kiểm tra tại hiện trường, đoàn kiểm tra đã lập biên bản hiện trạng; đồng thời làm việc với lãnh đạo chính quyền địa phương. Tại đây, Chủ tịch UBND huyện Quỳ Hợp đã yêu cầu các phòng, ban của huyện, chính quyền xã Bắc Sơn và Hạt Kiểm lâm Qùy Hợp có sự phối hợp với cơ quan chức năng kiểm tra, đánh giá hiện trạng rừng còn lại hiện tại; thực hiện xác minh, điều tra vụ việc, xác định hành vi đối tượng vi phạm, hoàn tất hồ sơ để xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.
Chủ tịch UBND huyện Quỳ Hợp cũng chỉ đạo UBND xã Bắc Sơn tăng cường công tác tuyên truyền, vận động nhân dân tích cực tham gia bảo vệ rừng; tố giác các đối tượng liên quan đến vụ phá rừng nêu trên với cơ quan chức năng để xử lý theo quy định; tổ chức kiểm điểm; làm rõ và xử lý theo quy định đối với tổ chức, cá nhân có liên quan do thiếu trách nhiệm, không kịp thời kiểm tra, phát hiện, ngăn chặn để xảy ra vụ vi phạm và báo cáo UBND huyện.
Ngày 25/6/2021, căn cứ biên bản kiểm tra hiện trường ngày 23/6/2021, UBND huyện Quỳ Hợp ban hành Văn bản số 752/UBND-NN về việc yêu cầu tham mưu xử lý vụ việc vi phạm pháp luật trong lĩnh vực lâm nghiệp tại xã Bắc Sơn (lần 2) gửi Hạt Kiểm lâm, các phòng TN&MT, Kinh tế & Hạ tầng và UBND xã Bắc Sơn. Tại đây, UBND huyện Quỳ Hợp chỉ đạo tiếp tục làm rõ để xử lý trách nhiệm của chủ rừng; xử lý hành vi trồng keo trên đất rừng; và diện tích rừng bị suy giảm so với quyết định giao rừng của UBND huyện.
Trong đó, đối với Hạt Kiểm lâm, UBND huyện Quỳ Hợp yêu cầu tiến hành các trình tự, thủ tục làm rõ và tham mưu xử lý các nội dung: Chủ rừng để người khác khai thác rừng trái phép; Tiếp tục để người khác trồng cây trái pháp luật trên diện tích rừng được giao sau khi bị xử phạt vi phạm hành chính; Làm rõ diện tích, chất lượng rừng bị suy giảm so với hồ sơ giao rừng của UBND huyện; Chủ trì tham mưu xử lý các sai phạm đối với cá nhân, tổ chức theo đúng quy định của pháp luật về lâm nghiệp…
Từ ngày 5/7/2017, UBND tỉnh đã có Văn bản 4952/UBND-NN về việc chỉ đạo, kiểm tra, xử lý thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất lâm nghiệp đối với hộ gia đình, cá nhân vi phạm Luật Bảo vệ và phát triển rừng.
Sự cần thiết ban hành văn bản này được UBND tỉnh nêu rõ là: “Trong thời gian vừa qua trên địa bàn tỉnh, xảy ra một số vụ việc về tình trạng người dân tự ý đốt phát rừng tự nhiên, chuyển đổi mục đích sử dụng rừng và đất lâm nghiệp trái pháp luật tại một số huyện: Quỳ Hợp, Quế Phong, Quỳ Châu, Anh Sơn và Con Cuông. Sự việc nêu trên đã vi phạm các quy định của Luật Bảo vệ và phát triển rừng năm 2004, Luật Đất đai năm 2013 và các quy định của pháp luật về quản lý, bảo vệ rừng và quản lý đất đai”; “Nhằm để ngăn chặn triệt để tình trạng trên, thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 13-CT/TW ngày 12/1/2017 của Ban Bí thư Trung ương về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý, bảo vệ và phát triển rừng; Kế hoạch số 217/KH-UBND ngày 20/4/2017 của UBND tỉnh về việc triển khai thực hiện Chỉ thị số 13-CT/TW…”.
Tại Văn bản 4952/UBND-NN, UBND tỉnh yêu cầu Chủ tịch các huyện, thành, thị: Đối với các hộ gia đình, cá nhân được Nhà nước giao, cho thuê đất lâm nghiệp, gắn với giao rừng cho thuê rừng. Nếu có vi phạm các quy định của Luật Bảo vệ và phát triển rừng năm 2004, Luật Đất đai năm 2013 và các quy định của pháp luật về quản lý, bảo vệ rừng và quản lý đất đai thì phải chịu hình thức xử lý theo đúng các quy định của pháp luật hiện hành. Bên cạnh đó, yêu cầu UBND cấp huyện chỉ đạo kiểm tra, áp dụng biện pháp thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Đồng thời, UBND tỉnh còn dẫn chi tiết các quy định của pháp luật để hướng dẫn UBND cấp huyện áp dụng biện pháp thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Như lý do thu hồi rừng thì căn cứ Điểm h, Khoản 1, Điều 26, Luật Bảo vệ và phát triển rừng năm 2004 “Chủ sử dụng rừng không đúng mục đích, cố ý không thực hiện nghĩa vụ đối với Nhà nước hoặc vi phạm nghiêm trọng quy định của pháp luật về bảo vệ và phát triển rừng”. Hoặc về thẩm quyền thu hồi rừng thì căn cứ Khoản 1, Điều 26, Nghị định số 23/2006/NĐ-CP của Chính phủ “Thẩm quyền thu hồi rừng: cơ quan Nhà nước có thẩm quyền giao rừng, cho thuê rừng đối với chủ rừng nào thì có quyền quyết định thu hồi rừng đối với chủ rừng đó”…
Trở lại việc giao rừng cho hộ ông Vi Văn Hoàn, bà Mạc Thị Hoàn, được thực hiện tại Quyết định số 3258/QĐ-UBND ngày 25/12/2019 của UBND huyện Quỳ Hợp. Tại quyết định này thông tin, diện tích 93533,8m² đất giao cho hộ ông Vi Văn Hoàn đều là đất rừng tự nhiên; đất có rừng trồng là 0m², đất trống là 0m². Quyết định này cũng nêu rõ: “Người được giao rừng có trách nhiệm thực hiện việc quản lý, bảo vệ, phát triển và sử dụng diện tích rừng theo các quy định của luật lâm nghiệp”. Ngày 27/12/2019, căn cứ Quyết định số 3258/QĐ-UBND, UBND xã Bắc Sơn đã bàn giao rừng cho hộ ông Vi Văn Hoàn.
Về vùng rừng của hộ ông Vi Văn Hoàn, tại Biên bản thẩm định và xác định hiện trạng rừng, đất (được lập ngày 14/11/2019 bởi Hạt Kiểm lâm Quỳ Hợp, UBND xã Bắc Sơn, đơn vị tư vấn, chủ hộ Vi Văn Hoàn và 3 hộ dân được giao rừng liền kề) có nêu về trạng thái rừng là thường xanh nghèo. Loài cây ưu thế: Lòng mang, máu tía; trữ lượng: 86,4. Theo diễn giải của cán bộ ngành lâm nghiệp, với những gì thể hiện tại biên bản, có thể hiểu đây là vùng rừng thường xanh nghèo có trữ lượng gỗ; trong đó, các loài cây lòng mang, máu tía là chủ lực, với trữ lượng gỗ là 86,4m³.
Những ngày qua, chúng tôi được xem những hình ảnh vệ tinh để biết về tổng quan hiện trạng rừng Nhà nước đã giao cho ông Vi Văn Hoàn và bà Mạc Thị Hoàn qua các thời kỳ. Ở thời điểm năm 2019, hình ảnh vệ tinh cho thấy vùng rừng này cơ bản một màu xanh thẫm. Còn hình ảnh vệ tinh thời điểm tháng 1/2021, hầu hết vùng rừng này đã chuyển sang màu nâu sáng, thể hiện đã cơ bản không còn rừng!
Như vậy, đối chiếu với chỉ đạo của UBND tỉnh tại Văn bản số 4952/UBND-NN, việc UBND huyện Quỳ Hợp chỉ đạo kiểm tra, áp dụng biện pháp thu hồi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất là đúng quy định, đúng thẩm quyền và cần thiết; không chỉ vậy, cần phải làm rõ các đối tượng có liên quan để “xử lý theo đúng các quy định của pháp luật hiện hành”.
