Văn bản số 2188/MTTW-BTT của Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam về việc kiến nghị liên quan đến xử lý chênh lệch giá trị đất nông nghiệp nơi đi và nơi đến thuộc dự án thủy điện Hủa Na, có nội dung như sau:
Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nhận được Công văn số 127/MTTQ-BTT ngày 12/3/2021 của Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Nghệ An về việc phối hợp thực hiện các kiến nghị sau giám sát dự án thủy điện Hủa Na, tỉnh Nghệ An. Liên quan đến nội dung này, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trân trọng đề nghị Thủ tướng Chính phủ:
1. Đôn đốc Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các bộ, ngành liên quan sớm hướng dẫn Ủy ban nhân dân tỉnh Nghệ An thực hiện xử lý chênh lệch giá trị đất nông nghiệp nơi đi và nơi đến thuộc dự án thủy điện Hủa Na, tỉnh Nghệ An.
2. Giao cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản hướng dẫn mời Ban Thường trực Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tham gia góp ý, phản biện xã hội đối với dự thảo văn bản hướng dẫn xử lý chênh lệch đất nông nghiệp nơi đi và nơi đến thuộc Dự án.
Trước đó, vào ngày 11/1/2021, Thủ tướng Chính phủ có Văn bản số 25/TTg-NN về việc xử lý chênh lệch giá trị đất nông nghiệp nơi đi và nơi đến thuộc dự án tái định cư thủy điện Hủa Na, tỉnh Nghệ An gửi đến Bộ NN&PTNT, Bộ TN&MT và UBND tỉnh Nghệ An. Tại Văn bản số 25/TTg-NN, ý kiến của Thủ tướng Chính phủ như sau:
Căn cứ tình hình triển khai thực hiện quy định tại khoản 5 Điều 5 Quyết định số 64/2014/QĐ-TTg ngày 18/11/2014 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách đặc thù về di dân, tái định cư các dự án thủy lợi, thủy điện đối với các dự án thủy lợi, thủy điện trên toàn quốc, Bộ TN&MT chủ trì phối hợp với Bộ NN&PTNT và các Bộ, ngành liên quan hướng dẫn UBND tỉnh Nghệ An thực hiện các quy định tại khoản 5 Điều 5 Quyết định số 64/2014/QĐ-TTg trên nguyên tắc đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ với các dự án thủy điện khác trên toàn quốc cũng như trong toàn bộ dự án, không để phát sinh khiếu nại, khiếu kiện, gây bức xúc trong dư luận.
UBND tỉnh Nghệ An chỉ đạo các sở, ban, ngành, đơn vị liên quan, UBND huyện Quế Phong lập, thẩm định, phê duyệt phương án bồi thường theo thẩm quyền đảm bảo theo đúng hướng dẫn của Bộ TN&MT, đồng bộ, thống nhất, không làm phát sinh khiếu nại, khiếu kiện; chỉ đạo tập trung hoàn thành dứt điểm công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư của dự án; tổ chức tuyên truyền, vận động, giải thích để người dân bị ảnh hưởng hiểu rõ các quy định của pháp luật về thu hồi đất, bồi thường đất bị thu hồi, xử lý chênh lệch giá trị đất nông nghiệp nơi đi và nơi đến.
Các Bộ: NN&PTNT, TN&MT chủ động kiểm tra, giám sát công tác bồi thường, hỗ trợ tái định cư của dự án, kịp thời hướng dẫn theo thẩm quyền, không để phát sinh những vấn đề tương tự.
Thời gian qua, Báo Nghệ An nhiều lần thông tin về những tồn tại, vướng mắc trong xử lý chênh lệch giá trị đất nông nghiệp nơi đi và nơi đến thuộc dự án Thủy điện Hủa Na. Về công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư của dự án này, được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 2327/QĐ-UBND ngày 1/6/2009. Mở đầu của Điều 1, Quyết định số 2327/QĐ-UBND nêu rõ: Ngoài các chính sách về bồi thường, hỗ trợ và tái định cư, trách nhiệm các cấp, các ngành thực hiện theo Quyết định số 147/2007/QĐ-UBND ngày 19/12/2007 của UBND tỉnh Nghệ An, công trình thủy điện Hủa Na còn được áp dụng một số chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; đồng thời, Điều 2 quy định: “Quy định tại Điều 1 trên đây chỉ áp dụng cho dự án xây dựng Công trình thủy điện Hủa Na, không áp dụng cho công trình khác”.
Một trong những chính sách được áp dụng, nêu tại điểm g, khoản 1, Điều 1, Quyết định số 2327/QĐ-UBND là: “Sau khi các hộ dân đã ổn định đời sống, sản xuất tại nơi tái định cư, Hội đồng bồi thường có trách nhiệm báo cáo UBND huyện Quế Phong, trình UBND tỉnh Nghệ An phê duyệt bảng giá các loại đất tại nơi ở mới làm cơ sở đối trừ giá trị quyền sử dụng đất tại nơi ở cũ. Nếu giá đất nơi đi cao hơn nơi đến thì hộ dân được hưởng phần chênh lệch giá; nếu giá đất nơi đến cao hơn nơi đi thì hộ dân không phải nộp thêm tiền. Chủ đầu tư có trách nhiệm thanh toán các phần chênh lệch đó theo quy định”.
Quyết định số 2327/QĐ-UBND sau khi ban hành, được công khai để người dân vùng ảnh hưởng biết; đồng thời, UBND huyện Quế Phong, chủ đầu tư và các cơ quan liên quan cũng đã áp dụng thực hiện cho đến đầu năm 2019. Thậm chí trong năm 2018, Chủ đầu tư dự án thủy điện Hủa Na cũng đã không ít lần phát văn bản thúc dục UBND huyện Quế Phong chỉ đạo Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cùng các đơn vị liên quan thực hiện kiểm tra, rà soát, và xác định giá trị đối trừ đất nông nghiệp nơi đi và nơi đến cho người dân bị ảnh hưởng theo đúng tinh thần Quyết định số 2327/QĐ-UBND.
Cụ thể như tại các Văn bản: số 315/HHC-KTKH ngày 8/6/2018, số 361/HHC-KTKH ngày 3/7/2018, chủ đầu tư là Công ty CP Thủy điện Hủa Na đã đề nghị UBND huyện Quế Phong chỉ đạo Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư cùng các bên liên quan, các đơn vị tư vấn: “Tổ chức kiểm tra, rà soát và xác định giá trị đối trừ quyền sử dụng đất chi tiết cho từng loại đất tại các điểm tái định cư để ra quyết định phê duyệt chính thức làm căn cứ chi trả cho các hộ dân…”; “Bố trí cán bộ phối hợp cùng PV Power HHC để tổ chức kiểm tra, rà soát và xác định giá trị đối trừ quyền sử dụng đất chi tiết cho từng loại đất tại các điểm tái định cư đã có căn cứ thực hiện để ra quyết định phê duyệt chính thức làm cơ sở chi trả cho các hộ dân…”.
Công tác đối trừ giá trị đất nông nghiệp nơi đi và nơi đến theo quy định tại Quyết định số 2327/QĐ-UBND cũng đã được chủ đầu tư thực hiện ở một số điểm tái định cư. Ví dụ hiển hiện rõ nhất đó là đã thực hiện đối trừ giá trị một phần diện tích đất sản xuất lúa nước giữa nơi đi và nơi đến. Cụ thể, ở dự án Thủy điện Hủa Na có 536 hộ có đất sản xuất lúa nước bị thu hồi, 352 hộ không có đất sản xuất lúa nước. Trong số 536 hộ có đất sản xuất lúa nước bị thu hồi, có 210 hộ có diện tích đất tại nơi đi lớn hơn nhiều so với diện tích đất được giao nơi đến (bị thu hồi 404.990,3m2, được giao đất tại nơi đến là 149.651,9m2), phải được bồi thường chênh lệch giá trị quyền sử dụng đất. Tính theo bảng giá đất năm 2018, 255.338,4m2 đất sản xuất lúa nước chênh lệch giữa nơi đi và nơi đến có giá trị bồi thường là hơn 17 tỷ 164 triệu đồng. UBND huyện Quế Phong và chủ đầu tư đã thống nhất phương án bồi thường, công khai tại 5/13 điểm tái định cư, Công ty CP thủy điện Hủa Na đã chuyển kinh phí chi trả theo phê duyệt cho 2/5 điểm tái định cư, Hội đồng bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đã chi trả cho 67 hộ với số tiền hơn 5 tỷ 553 triệu đồng…
Sở dĩ chúng tôi dẫn lại Quyết định 2327/QĐ-UBND là để khẳng định việc đồng bào dân tộc vùng bị ảnh hưởng đồng lòng, nhường nơi chôn rau cắt rốn của mình cho dự án thủy điện Hủa Na được thực hiện, có nguyên nhân từ tính chất riêng có trong chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Quyết định số 2327/QĐ-UBND đã được công khai, áp dụng thực hiện trong nhiều năm, nếu thay đổi theo hướng làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích của các hộ dân bị ảnh hưởng bởi dự án, sẽ không đúng nguyên tắc đảm bảo sự thống nhất, đồng bộ trong toàn bộ dự án. Vì vậy mong muốn các Bộ, ngành được Chính phủ giao nhiệm vụ hướng dẫn tỉnh Nghệ An xử lý chênh lệch giá trị đất nông nghiệp nơi đi và nơi đến thuộc dự án thủy điện Hủa Na, có đánh giá sát đúng thực tế, qua đó xây dựng văn bản hướng dẫn đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của người dân.
